Abbas Qadir oğlu Seyidov (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Xəzər arxeologiyası)
V (XXI) Ümumrusiya arxeoloji qurultayı: şərhlər, mülahizələr, yeniliklər(10213)
['AQ Seyidov', 'AƏ Zeynalov']
Abbas Seyidov" Eneolit, erkən və inkişaf etmiş tunc dövrü arxeologiyasının problemləri" bölməsində" Naxçıvan ərazisində qədim metallurgiyanın inkişafı" adlı məruzə ilə çıxış etdi. O, çıxışında əsaslandırdı ki, Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində qədim tayfaların metalla ilk tanışlığı eneolit dövründən (e. ə. VI-V minilliklər) olsa da," ibtidai metallurgiya"-nın əsası e. ə. IV minilliyin əvvəllərində–ilk tunc dövründə qoyulmuşdur. Qədim metallurgiya və metalişləmə yerli zəmin əsasında inkişaf etsə də, Ön Asiya və digər qonşu ərazilərlə birbaşa bağlı olmuşdur. Ən qədim zamanlardan ərazinin müxtəlif filiz yataqları ilə zəngin olması qədim metallurgiyanın inkişafına təsirsiz qalmamışdır. Arpaçay sahilində Gümüşlü, Ordubadda-Ağdərə, Culfada-Darıdağ mis, mərgümüş, sürmə, sink, gümüş və qızıl yataqları, Şahbuzda-Vayxır, eyni zamanda qonşu Gədəbəy, Daşkəsən, Zəngəzur rayonları və Qarabağ ərazisində, Cənubi Azərbaycanda–Qaradağ və Təbriz yaxınlığında olan qədim filiz yataqları bu problemin həlli üçün şərait yaratmışdır. Bu bölmədə 40-a yaxın məruzə dinlənildi və müzakirə edildi.
-
1.
Qasım Əhəd oğlu Hacıyev (Qafqazşünaslıq İnstitutu / Qafqaz tarixi (qədim dövrlərdən XX əsrədək) şöbəsi)
Berdede Kür-Araz Medeniyyeti İzleri
(11103|0,8336760401725769)
[Qasım Hacıyev]
Bərdə şəhərinin yerləşdiyi Qarabağ bölgəsinin təbii-coğrafi şəraiti …
Bərdə şəhərinin yerləşdiyi Qarabağ bölgəsinin təbii-coğrafi şəraiti bu ərazidə insanların qədim dovrlərdən məskunlaşmasında, onlarm sonrakı mədəni-tarixi inkişa-fında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Cəmiyyət tarixində metal istehsalmın mənimsənilməsi və bununla bağlı yeni inkişaf prosesi Qarabağ bolməsindən, о cümlədən Bərdədən də yan keçməmişdi. Bölgənin ayrı-ayn yerlərində mis və tunc istehsalı ilə bağlı çoxlu abidələrin üzə çıxarılması buna sübutdur. Bunların bir qismi artıq elmi ədəbiyyatda öz əksini tapmışdır. Maraqlıdır ki, həmin abidələrin bir çoxu erkən tunc dövrünə aid Kür-Araz mədəniyyəti ilə bağlı olmaqla Bərdə ərazisinin yerləşdiyi Tərtərçay vadisinin də bu qədim əkinçilik mədəniyyətinin yayıldığı və bu vadinin həmin mədəniyyətin mühüm ocaqlarından biri olması haqqında fikir söyləməyə imkan vermişdir (1). Arxeoloji axtanşlar və qazmtılar zamanı Bərdə ərazisindəki Kür-Araz mədəniyyətinə aid abidələrdən əkinçilik iqtisadiyyatı ilə bağlı müxtəlif əmək alətləri və məişət avadanlığı tapümışdır. Güman etmək olar ki, Qarabağın və Kəlbəcərin yuxarı dağlıq bölgələri Tərtərin aşağı axarında, о cümlədən Bərdə ərazisində məskunlaşmış əkinçi-maldar tayfaların yaylaq yeri olmuşdur. Arxeoloji qazmtılar zamanı Bərdə şəhəri ətrafındakı Kür-Araz mədəniyyətinə aid yaşayış yerlərində daş, möhrə və çiy kərpiclərdən inşa edilmiş yaşayış binaları və təsərrüfat tikililəri də üzə çıxarılmışdır. Üzəri cilalanmış qara, boz və qırmızı rəngli, müxtəlif formalı gil qablar məişət avadanlığı içərisində üstünlük təşkil edir. Gil məmulatı içərisində Kür-Araz mədəniyyəti üçün səciyyəvi olan müxtəlif formalı ocaq qurğuları da vardır. Tapılan silah nümunələri isə …
Daha çox
-
2.
Tarix Meyrut oğlu Dostiyev (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Arxeoloji irsin tarixi və nəzəriyyəsi şöbəsi)
Salmanbulağı Yaşayış Yerinin Arxeoloji Tedqiqinin Neticeleri
(9997|0,8240787982940674)
[Tarix Dostiyev]
Azərbaycanm orta əsr arxeoloji abidələrinin böyük əksəriyyətini …
Azərbaycanm orta əsr arxeoloji abidələrinin böyük əksəriyyətini kənd tipJi yaşayış yerteri təşkü edjr. Lakin uzun müddst onlac tədqiqat obyekti kimi seçilməmiş, bu abidələrdə yalnız kəşfiyyat xarakterli axtarışlar aparılmış, əsasən, yerüstü arxeoloji materialların toplanması ilə çöl tədqiqatlan məhdudlanmışdır.Orta əsr kəndlərinin məqsədyönlü, sistemli tədqiqinə son onilliklərdə Quba-Xaçmaz bölgəsində başlanmışdır. Burada 40-dan artıq kənd tipli orta əsr yaşayış yeri qeydə ahnıb xəritələşdirilmişdir. Onlarm öyrənilməsində Azərbaycan EA «Quba-Xaçmaz» və Bakı Dövlət Universitetinin «Müşkür» ekspedisiyalarınm XX yüzilliyin 80-90-cı illərində apardıqları tədqiqatlar xüsusib təqdirəlayiqdir. Həmin ekspedisiyalarm fəaliyyəti nəticəsində Şimali-Şərqi Azərbaycanda Sərkərtəpə, Sandıqtəpə, Seyidli, Salmanbulağı orta əsr kənd tipli yaşayış yerbri arxeoloji cəhətdən qənaətbəxş öyrənilmişdir.
Daha çox
-
3.
Bəsirə Höccət qızı Əzizəliyeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan-Asiya ədəbi əlaqələr)
Müselman Şerqinde ilk dünyevi qız mektebinin yaradılmasının 110 illiyine hesr olunmuş Beynelxalq Elmi Simpoziumun MeRUZeLeRI
(7456|0,8168700933456421)
[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi]
XX əsrin 60-cı illərinin sonlarından ölkəyə rəhbərlik …
XX əsrin 60-cı illərinin sonlarından ölkəyə rəhbərlik etməyə başlayan Heydər Əliyev qadın azadlığına, qadınların ictimai həyatın bütün sferalarında irəli çəkilməsinə xüsusi diqqət verib. Ali məktəb və texnikumlarda təhsil alan qadınların sayının artırılmasına və onların elmlə məşğul olmasının stimullaşdırılmasına diqqət yetirməyi Ulu Öndər vacib məsələ kimi qarşıya qoyurdu. Xalqımız müstəqillik əldə etdikdən sonra dövlət siyasəti qadınların cəmiyyətin ictimai-siyasi həyatın bütün sahələrində kişilərlə çiyin-çiyinə, bərabərhüquqlu fəal üzvləri kimi çalışmasına şərait yaradıb. Heydər Əliyevin müəllifliyi ilə qəbul olunan Ali Qanunda qadınların kişilərlə bərabərhüquqlu olması təsdiq edilib. Bununla demokratik cəmiyyət quruculuğunda qadınların iştirakının hüquqi bazası yaradılıb ki, bu da öz növbəsində ictimai-siyasi həyatımızın bütün sferalarında gender siyasətinin güclənməsi deməkdir. Bu gün Azərbaycanda qadın fəallığının geniş vüsət alması Heydər Əliyev siyasəti nəticəsində özünün yüksək mərhələsini yaşayır. Ulu öndərin və ümumən dövlətimizin qadınlarla bağlı yürütdüyü siyasət bu sahədə Azərbaycanı öncül dövlətlər sırasına gətirib.Ölkənin siyasi, sosial, iqtisadi və mədəni həyatında qadınların rolunu artırmaq məqsədilə Azərbaycan Respublikası 1995-ci il iyunun 30-da BMT-nin “Qadınlara münasibətdə ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğv olunması” haqqında konvensiyasına qoşuldu. Konvensiyadan irəli gələn öhdəlikləri daha geniş miqyasda həyata keçirmək məqsədilə qadınlara münasibətdə dövlət siyasətinin əsaslarını əks etdirən Proqramda qadınların dövlət orqanlarının işində, ölkənin ictimai həyatında, sahibkarlıq sahələrindəki …
Daha çox
-
4.
Gülbəniz Məcnun qızı Babayeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Mətbuat tarixi və publisistika)
“MOLLA NƏSRƏDDİN” JURNALI VƏ TÜRKİYƏ SATİRİK MƏTBUATINDA İŞLƏNƏN FOLKLOR ÖRNƏKLƏRİ (MASALLAR–NAĞILLAR)
(7826|0,8165751695632935)
[Gulbeniz Babayeva]
Məqalədə Azərbaycan satirik mətbuatının öncülü olan “Molla …
Məqalədə Azərbaycan satirik mətbuatının öncülü olan “Molla Nəsrəddin “ jurnalında və Türkiyə satirik mətbuatında işlənən folklor örnəklərindən bəhs olunur. Hər bir xalqın folkloru onun qəhrəmanlıq salnaməsini, milli – mənəvi dəyərlərini ,həyat və məişətini, psixologiyasını,düşüncə tərzini və etnoqrafiyasını özündə əks etdirir.Azərbaycan ədəbiyyatın-da şifahi xalq ədəbiyyatı, folklor,el ədəbiyyatı,ağız ədəbiyyatı kimi terminlərlə ifadə olunan bu zəngin söz xəzinəsi Türkiyədə “ağız ədəbiyyatı “, “sözlü ədəbiyyat”, “folklor”, “anonim ədəbiyyat”, “xalq ədəbiyyatı”, “halkbilgisi”, “halkiyat”, “halkbilim” və başqa istilahlarla ad-landırılır.Azərbaycan folkloru ilə tam uyarlıq yaradan Türk folkloru Şərq aləmində öz zənginliyi və çoxşaxəliliyi ilə diqqəti cəlb edir.Türkdilli xalqlar üçün ortaq olan, lirik, epik və dramatik növdə qruplaşdırılan manilər,türkülər, bilməcələr, ninnilər, alkışlar, karğışlar, ata sözləri, deyimlər, təkərləmələr, əfsanələr, halk hekayələri, dastanlar, xalq teatrları və s. Türkiyə ağız ədəbiyyatının da aparıcı janrları kimi status qazanmışdır. Şərq xalqlarının folklorunda geniş yer tutan masallar yazılı ədəbiyyata da ciddi təsir gös-tərmiş,Türkiyə satirik mətbuatı və ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələri İ.Şinasi, H.Rehmi, A.Nesin, Ö. Seyfeddin və başqaları öz yaradıcılıqlarında masallardan geniş istifadə etmişlər. Azərbaycan satirik mətbuatının zirvəsində dayanan, Cəlil Məmmədquluzadənin redaktor-luğu ilə nəşr edilən “Molla Nəsrəddin” jurnalı (1906-1931) 25 illik fəaliyyəti dövründə masallardan (nağıllardan) yaradıcılıqla bəhrələnmiş, dövrün ictimai-siyasi, sosial, ədəbi-mədəni problemləri nağıl-təhkiyə üslubunda oxuculara çatdırılmışdır.
Daha çox
|
Abbas Qadir oğlu Seyidov (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Xəzər arxeologiyası)
New findings from the settlement of Sadarak (Nakhchivan-Azerbaijan)(10219)
['Veli Bakhshaliyev', 'Abbas Seyidov']
The favorable natural environment of the Sadarak region has encouraged settlement for several millennia. Research in the Sadarak region has revealed numerous archaeological sites dating to various periods, while recent investigations at Neolithic and Chalcolithic settlements have provided important new information both on the early economic developments of Nakhchivan and its connections to the greater Ancient Near East. Until recently, Neolithic and Early Chal¬ colithic levels had only been excavated on the set¬ tlement site of Kultepe I. An archaeological survey in the vicinity of Sirab however, has revealed nu¬ merous Chalcolithic sites, suggesting that early set¬ tlements are widespread throughout Nakhchivan, despite the paucity of excavations. The archaeological investigations on the settlement of Sadarak Kultepe, which contains rich Neolithic, Chalcolithic and Early Bronze Age levels, are thus of …
-
1.
Vəli Baxşəli oğlu Baxşəliyev (Naxçıvan Bölməsi / Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutu)
новые энеолитические памятники на территории нахчывана
(11177|0,8004279136657715)
[ВБ Бахшалиев]
An archaeological research on the territory of …
An archaeological research on the territory of Nakhchivan has revealed archaeological monuments concerning various periods of Nakhchivan history. However more research is needed to resolve the nature of the Neolithic culture in Nakhchivan and questions concerning the origin of Chalcolithic culture and Kura-Araxes. In Nakhchivan valley there is a multilayered settlement like Kültepe I, dated to the Neolithic and Chalcolithic periods, until now in the east part of Nakhchivan new monuments of this period have not been found. At the same time, numerous Chalcolithic settlements have been excavated in Sharur. The apparent lack of Chalcolithic sites especially in the western part of Nakhchivan raises certain questions. In Iranian Azerbaijan in the vicinity of Julfa-Marand numerous Chalcolithic settlements have been located. The absence of similar sites in the east part of Nakhchivan is surprising. However the …
Daha çox
-
2.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
Art-Sanat
(11247|0,7234664559364319)
[Toğrul Halilov]
Pottery is one of the ancient handicrafts …
Pottery is one of the ancient handicrafts of Nakhchivan. Many archaeological materials were obtained from the Bronze Age monuments of Nakhchivan regarding this handicraft. Among them, pottery workshops and pottery spheres have a peculiar place. Although these archaeological data have been mentioned separately in some research papers and reports, they have not been studied extensively. For this reason, it was necessary to conduct a detailed study of pottery workshops and furnaces located in Nakhchivan.As a result of the study, it was determined that pottery developed in the Bronze Age, and the settlements of Kultepe I and Kultepe II were some of the important pottery centers of Nakhchivan. The presence of clay containers with traces of oil on the top and edge in the workshop and around the furnaces, as well as burnt charred animal bones, indicates that
Daha çox
-
3.
Vəli Baxşəli oğlu Baxşəliyev (Naxçıvan Bölməsi / Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutu)
Новые материалы неолита и энеолита из Нахчывана
(11176|0,735617995262146)
[ВБ Бахшалиев]
Исследование неолитических памятников Нахчывана началось в 50-х …
Исследование неолитических памятников Нахчывана началось в 50-х годах XX столетия. Однако, до последнего времени поселение Кюльтепе I являлось единственным памятником этого периода на территории Нахчывана. Материалы нижних неолитических горизонтов поселения Кюльтепе I мало опубликованы. Исследованиями 2013 года на памятниках в окрестностях поселения Кюльтепе I были найдены новые материалы эпох неолита и энеолита. На одном из них, поселении Шорсу, был заложен раскоп, где были выявлены в плане четырехугольные помещения, орудия из камня и керамические изделия. Керамика поселения Шорсу перекликается с аналогичными материалами памятников эпохи позднего неолита Кавказа, в том числе и Азербайджана. Большинство керамических изделий поселения Шорсу находит аналогии в материалах позднего неолита …
Daha çox
|
Abbas Qadir oğlu Seyidov (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Xəzər arxeologiyası)
Nehecir Qedim Abideler Kompleksi(10222)
['Abbas Seyidov', 'Veli Baxşeliyev']
Nəhəcir qədim abidələr kompleksi Naxçıvan Muxtar Respublikası Culfa rayonunun eyni adlı kəndi ərazisində və ətrafında yerləşir. 2002-ci ildə apardığımız arxeoloji qazıntılar və kəşfiyyat xarakterli tədqiqatlar zamanı burada tunc və orta əsrlər dövrünə aid qədim yaşayış yeri, nekropol, qala, suvarma qurğusu qalıqları və xeyli maddi-mədəniyyət nümunələri aşkar edilmişdir [l].
-
1.
Tarix Meyrut oğlu Dostiyev (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Arxeoloji irsin tarixi və nəzəriyyəsi şöbəsi)
Medeni Tebeqe ve Stratiqrafiya
(9996|0,8655333518981934)
[Tarix Dostiyev]
Mədəni təbəqə uzunmüddətli və mürəkkəb bir prosesin …
Mədəni təbəqə uzunmüddətli və mürəkkəb bir prosesin nəticəsində təbiət və antropogen amillərinin təsiri altında formalaşır. Insanların müəyyən bir ərazido məskunlaşması ilə torpağın ilkin, təbii quruluşu dəyişir, evlər və təsərrüfat tikililəri, məbədlər və ictimai binalar inşa olunur, tosərrüfat və məişət quyulan qazılır, ocaq və təndirlər qurulurdu. Müəyyən vaxt keçdikdən sonra onlar yararsız hala düşür, istifadədən çıxır, dağıhr, yeniləri ilə əvəz olunurdu. Istehsal və məişət tullantılan, uçqunlar, zibil, ocaq və yanğın qahqları, küləyin və mal-qaranın gətirdikləri toz-torpaq tədricən xüsusi təbəqə yaradırdı və o durmadan qalınlaşırdı. Həmin təbəqəyə yararsız, sınıq alət, silah, məişət avadanhğı və bəzək nümunələri ilə yanaşı bəzən müxtəlif səbəblərdən salamat əşyalar da düşürdü. Təbəqələşmə prosesi qədim yaşayış məskəninin sahnması ilə başlayıb əhalinin buranı tərk etməsi ilə başa çatırdı. Illər, qərinələr, əsrlər ərzində insan fəaliyyətinin maddi əksi olaraq formalaşan mədəni təbəqə qədim cəmiyyətdə baş vermiş hadisə və doyişikliklori ardıcılhqla özündə qabarıq təcəssüm etdirir. Bir qayda oUıraq, xronoloji baxımdan alt təbəqələr erkən çağları, üst təbəqolor isə nisbətən sonrakı dövrləri əhatə edir.Mədəni təbəqə, adətən, xam torpaqdan tünd rəngi ilə fərqlenir və kömür qırıntılan, kül qatları, heyvan və quş sümükləri, inşaat materiallan, həmin qədim yaşayış məskəni sakinlərinin istifadə etdikləri müxtəlif təyinatlı məmulat nümunələri ilə zongin olur. Mədəni təbəqənin rənginə tərkibindəki üzvü maddələrin, onu örtən torpağın növünün, ərazinin iqlim tipinin də təsiri vardır. Məsələn, mədəni tobəqə əgər qumla vo ya havanı asanlıqla buraxan torpaq qatı ilo …
Daha çox
-
2.
Salidə Şəmməd qızı Şərifova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Müstəqillik dövrü Azərbaycan ədəiyyatı)
16. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU ÇEVRİMİÇİ KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
(8731|0,8546387553215027)
[Ahmet AYTAÇ, Öğr Gör Kadir ERTÜRK]
Məqalədə Şirvanın (müasir Azərbaycan Respublikasının şimal-şərq hissəsi) …
Məqalədə Şirvanın (müasir Azərbaycan Respublikasının şimal-şərq hissəsi) orta əsr abidələrində son 20 ildə aparılan arxeoloji tədqiqatların nəticələrindən bəhs edilir. Bakı, Şamaxı, Qəbələ, Şabran, İsmayıllı, Quba, Qusar və Xaçmazın tarixi abidələrində, Bəndovan şəhərciyində, Gülüstan qalası və Buğurt istehkamlarında son illər aparılmış yeni arxeoloji tədqiqatların əsas nəticələri təqdim olunur. Aşkar edilmiş artefaktlar bu bölgədəki arxeoloji abidələrin tədqiqində xronoloji ardıcıllığı dəqiqləşdirməyə və Şirvanın orta əsr abidələrinin əhatə dairəsini müəyyən etməyə imkan verir. Abidələrin hərtərəfli kəşfiyyatı və konservasiyası, quruda və su altında qalan abidələrin yerinin müəyyən edilməsi sahəsində əldə olunan məlumatlar nəzərdən keçirilir. Tədqiq edilmiş və tədqiq olunmamış abidələrin ayrı-ayrı qrupları haqqında mövcud məlumatları tamamlayan yeni arxeoloji tədqiqatların əsas istiqamətləri xarakterizə olunur. Məqalədə Şirvanın orta əsr arxeoloji abidələrində yeni tədqiqatların aparılması, həm də müasir dövrdə Azərbaycanda tarixi mədəni irsin qorunması, mühafizəsi, bərpası, konservasiyası və geniş təbliği sahəsində aparılan kompleks tədbirlərlə əlaqəli şəkildə göstərilir.
Daha çox
-
3.
Qasım Əhəd oğlu Hacıyev (Qafqazşünaslıq İnstitutu / Qafqaz tarixi (qədim dövrlərdən XX əsrədək) şöbəsi)
AZƏRBAYCANIN QARABAĞ REGİONUNUN TÜRK KÖKƏNLİ MƏDƏNİYYƏTİ
(11109|0,8545973300933838)
[Kasım Hacıyev]
Azərbaycanın dövlətçilik tarixi qədər də onun qədim …
Azərbaycanın dövlətçilik tarixi qədər də onun qədim regionlarından biri olan Qarabağın tarixi qədim, mədəni ənənələri zəngindir. Azərbaycan Respublikasının Qarabağ regionu dünyanın ən qədim insan məskənlərindən biridir. Azıx düşərgəsindən başlayan Quruçay, sonrakı Kür-Araz və Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətlərinin biri digərini əvəz etməsi burada intensiv yaşayışın olduğunu göstərir. Bu regionda aparılmış arxeoloji tədqiqatlar bu yaşayın bütün aspektrərini təsdiq edir. Adı ilk dəfə tarix səhnəsində “Qarabağ” kimi çəkilən, XIII əsrdə haqqında məlumat verilən Qarabağ regionunun adı türk mənşəli söz olan “Qara” – böyük və “bağ”- bağ sözlərinin birləşməsindən ibarətdir. Qarabağ regionu antik dövrdə Azərbaycan Albaniyasının tərkibində ən böyük vilayətləri əhatə etmişdir. İlk orta əsrlərdə Qarabağ regionunda yerləşən vilayətlər: Girdman, Sakasena, Uti, Paytakaran, Sisakandan ibarət idi (Azərbaycan tarixi. Bakı, 1988, c.II, s.15-21). Bu vilayətlər indiki Qarabağı və Mil düzünün bir hissəsini əhatə edirdi. Qarabağ regionunda Antik müəlliflərin saklar, massagetlər, hunlar adlandırdıqları əhalinin bizim eradan əvvəl Kür və Araz hövzəsini tutduğları bildirilir
Daha çox
|
Abbas Qadir oğlu Seyidov (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Xəzər arxeologiyası)
NAXÇIVAN AZƏRBAYCAN TÜRKLƏRİNİN ERMƏNİSTANDAN DEPORTASİYASI DÖVRÜNDƏ (1988-1989-cu illər)(10224)
['AQ Seyidov']
В 80-е годы советская империя рушилась. Чтобы удержать империю, советское руководство пыталось разжигать национальные конфликты и кровавые столкновения между народами в различных регионах. Одним из них был армяно-азербайджанский нагорно-карабахский конфликт. Политическое руководство Армении пыталось аннексировать Нагорный Карабах к Армении. Это привело к кровавому конфликту-изгнанию тюрков-азербайджанцев из их родных земель на территории Армянской ССР. Только в 1988 году более 17 000 тюрков бежали из Армении в Нахчыван и были размещены в разных регионах автономной республики под опекой государства. В результате конфликта 1 138 450 азербайджанцев-беженцев и вынужденных переселенцев перебрались в Азербайджан в 1988-1992 годах, 350 000 из которых были беженцами, изгнанными из Армении. В …
-
1.
Azad Əsəd oğlu Zeynalov (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Arxeoloji xidmət və yeni tikinti sahələrinin arxeoloji tədqiqi)
Новый геоархеологический район на западе Азербайджана
(9879|0,881890058517456)
[АА Зейналов, СА Кулаков, ИА Идрисов]
Обнаружение в последние 15-20 лет на Кавказе …
Обнаружение в последние 15-20 лет на Кавказе нескольких пунктов с находками артефактов ранних этапов развития человека привело к значительной трансформации взглядов на этот регион как области древнейшего расселения человека. В частности были выявлены артефакты раннего палеолита и следы деятельности человека в костеносных отложениях Таманского района (Щелинский и др., 2003). В настоящей работе представлены данные исследований «наиболее выразительного и богатого» по разнообразию находок сухопутной антропогеновой (плейстоценовой) фауны (Лебедева, 1978) района Кавказа и сопредельной территории–Аджинаура Азербайджана.Регион представлен низкогорными (высотой 200-500м) хребтами, сформированными протяженными антиклиналями (Геология Азербайджана, 1998) между Кавказом с севера и долиной р. Кура с юга. Интенсивная складчатость в регионе началась в неоплейстоцене (Милановский, 1968). Хребты сложены разнофациальными толщами акчагыла, апшерона, баку, также имеются континентальные отложения (галечники) бакинского и более молодого возраста. В результате последующей складчатости эти породы сильно дислоцированы и прорезаны многочисленными реками, стекающими с Кавказа на юг. Крупный участок развития подобных пород омывается рекой Кура. Эта река разрезает хр. Боздаг и отделяет от него восточную часть хр. Гараджа (Караджа). Склоны этих хребтов, равно как и лежащего южнее хребта Дуздаг, также обработаны абразией хвалынского моря и густо …
Daha çox
-
2.
Zaur Həsən oğlu Həsənov (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Rəhbərlik)
Иссыкская посвятительная надпись
(10093|0,8807024359703064)
[З. Г. Гасанов]
Скифо-сакские племена оставили важный след в истории …
Скифо-сакские племена оставили важный след в истории Евразии первого тысячелетия до н. э. К огромному сожалению, существо языка этих воинственных народов известно нам только по письменным сообщениям их соседей―ассирийцев, вавилонян, греков, персов и римлян. В этих сообщениях в основном приводятся имена богов, первопредков и царей скифо-саков, а также некоторые слова из их языка с переводами значений. Отсутствие письменных источников на языке скифов и саков вызывало достаточное количество споров о существе их языка, начиная с конца XIX в. В то время как первые исследователи относили эти народы к урало-алтайским народам, сегодня большинство иранологов признает иранское происхождение всех скифо-сакских племен. Однако письменные источники не дают нам оснований для подобных выводов. В Истории Геродота …
Daha çox
-
3.
Fəridə Talıb qızı Vəliyeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Türk xalqları ədəbiyyatı)
Особенности проявлений параллелизма сна в творчестве Низами Гянджеви и Юнуса Эмре в контексте духа и плоти
(7802|0,874846339225769)
[Фарида Хиджран Велиева]
В статье анализируется, главным образом, сфера применения …
В статье анализируется, главным образом, сфера применения архетипа сна в поэзии указанных авторов, дается оценка вопросам, связанным с символами сновидения. Автор ссылается на мысли специалистов, рассматривающих данную проблему с различных точек зрения, обращается к научным гипотезам гениального азербайджанского поэта Низами Гянджеви. Заостряется внимание на использовании архетипа сна в качестве художественного элемента как в эпических сюжетах, используемых поэтом, так и в его лирических произведениях. Обращается автор также к вопросу описания сна в стихах Юнуса Эмре, различным формам развития архетипа. Предпринимается попытка внести ясность в физиологические и психологические аспекты сновидения. Помимо того, высказывается мнение относительно схожести позиций в освещении проблемы как в XII, так и XIII веках (несмотря на разницу в сто лет), указываются некоторые отличия. Имеется также ссылка на отношение ко сну в исламском мире.
Daha çox
-
4.
Şahbaz Şami oğlu Musayev (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Erkən realizm və yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatı)
КОМЕДИЯ ХАДЖИ ГАРА: АВТОРСКАЯ ПРОГРАММА, ЦЕЛИ КРИТИКИ
(9517|0,8700371980667114)
[Шахбаз Шами оглы Мусаев]
В исследовании выявляются причины, по которым основатель …
В исследовании выявляются причины, по которым основатель азербайджанской драмы МФ Ахундзаде в творчестве делал предпочтения жанру комедии. Анализы показывают, что МФ Ахундзаде, как и его европейские предшественники, в своих комедиях резко критиковал предрассудки общества. С этой точки зрения комедия Хаджи Гара занимает особое место.
Daha çox
-
5.
Ramilə Bəhlul qızı Dadaşova (Qafqazşünaslıq İnstitutu / AMEA Qafqazşünaslıq İnstitutu)
Cənub Qafqazda olan münaqişələrin səbəb və nəticələri
(10621|0,7325977087020874)
[Ramilə Bəhlul Dadaşova]
The analysis shows that Armenia, with the …
The analysis shows that Armenia, with the aim of building a “Greater Armenia” launched a military aggression against Azerbaijan with baseless territorial claims, grossly violated the norms of international law, occupied part of the territories, Azerbaijanis were expelled from Armenia from their historical lands and became refugees, people from the Nagorno-Karabakh region and surrounding areas of Azerbaijan were expelled and became forced displaced people, historical and cultural monuments were destroyed, genocides of Azerbaijanis were committed, the economy and ecology were severely damaged. Conflicts of Abkhazia and South Ossetia in Georgia also prevents stability in the region.
Daha çox
-
6.
Ramilə Bəhlul qızı Dadaşova (Qafqazşünaslıq İnstitutu / AMEA Qafqazşünaslıq İnstitutu)
NƏTİCƏLƏRİ
(10765|0,7325977087020874)
[Ramile DADAŞOVA]
The analysis shows that Armenia, with the …
The analysis shows that Armenia, with the aim of building a “Greater Armenia” launched a military aggression against Azerbaijan with baseless territorial claims, grossly violated the norms of international law, occupied part of the territories, Azerbaijanis were expelled from Armenia from their historical lands and became refugees, people from the Nagorno-Karabakh region and surrounding areas of Azerbaijan were expelled and became forced displaced people, historical and cultural monuments were destroyed, genocides of Azerbaijanis were committed, the economy and ecology were severely damaged. Conflicts of Abkhazia and South Ossetia in Georgia also prevents stability in the region.
Daha çox
|
Abbas Qadir oğlu Seyidov (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Xəzər arxeologiyası)
Azərbaycan tarixinin yeni salnaməsi: Qədim Qarabağ(10225)
['Abbas Seyidov']
Azərbaycan tarixinin müxtəlif mərhələlərinin araşdırılmasında Qara-bağ bölgəsinin rolu və yeri mübahisəsizdir. Ən qədim zamanlardan günü-müzə qədər bütün dövrləri əhatə edən, arxeoloji abidələrinin zənginliyi ilə seçilən Azərbaycanın əzəli, əbədi və ayrılmaz tərkib hissəsi olan bu vətən torpağının elmi baxımdan öyrənilməsi həmişə tədqiqatçıların diqqət mərkə-zində olub. Müxtəlif vaxtlarda ərazinin paleolit, neolit, eneolit, tunc və ilk dəmir, antik, orta əsrlər dövrünün ayrı-ayrı problemləri araşdırılıb və elmi ictimaiyyətə çatdırılıb. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan ərazisində ilkin insa-nın təşəkkülü, antropogenez prosesinin formalaşmasında Qarabağda aşkar olunmuş paleolit dövrü düşərgələrindən aşkar olunan maddi dəlillər əsas ki-mi götürülür. Burada tarixin bütün mərhələlərində həyat yaşanmış, qərinə-lər, nəsillər bir-birini əvəz etmişdir. Odur ki, Azərbaycanın çoxminillik tari-xinin bu və ya digər problemlərinin araşdırılmasında Qarabağda aparılan arxeoloji araşdırmalara vaxtaşırı dönə-dönə müraciət olunmuş, çoxsaylı mənbələrdən istifadə olunmuşdur.
-
1.
Tarix Meyrut oğlu Dostiyev (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Arxeoloji irsin tarixi və nəzəriyyəsi şöbəsi)
PALEOMETAL DÖVRÜ ETNİK-MƏDƏNİ PROSESLƏRİN TƏDQİQİNDƏ QƏBİR ABİDƏLƏRİ MƏNBƏ KİMİ (SEYIDLI KURQANıNıN MATERIALLARı əSASıNDA)
(9921|0,7634940147399902)
[TARIX DOSTIYEV]
Azərbaycan arxeologiyasının ən mürəkkəb, eyni zamanda ən …
Azərbaycan arxeologiyasının ən mürəkkəb, eyni zamanda ən aktual problemlərindən biri ən qədim və qədim dövrlərdə cərəyan etmiş etnik-mədəni proseslərin, tədqiq olunan arxeoloji mədəniyyətlərin və arxeoloji abidələrin etnik mənsubiyyətinin müəyyənləşdirilməsidir. Söz yox ki, paleometal dövrü cəmiyyətlərinin sosial, etnik və mədəni durumunun öyrənilməsində qəbir abidələri mühüm mənbələrdəndir. Qəbirlərin quruluşu, dəfn adəti, qəbir avadanlığı, ehsan qalıqları, qurbangah və s. mədəni-etnik ənənələr və sosial şərait barədə informasiya axınını təmin edən mənbələrdir [1, s. 68]. Təbii ki, yazılı qaynaqların olmadığı bir dövrdə əhalinin etnik-mədəni səciyyəsinə dair arxeoloji və paleoantropoloji dəlillər əvəzolunmaz dəyərə malik olmaqla obyektiv fikir yürütməyə imkan verir, tədqiqatçını yanılmalardan qoruyur. Paleometal dövrünün erkən çağının etnik-mədəni proseslərinin ən maraqlı məqamı Ön Asiyadan …
Daha çox
-
2.
Qasım Əhəd oğlu Hacıyev (Qafqazşünaslıq İnstitutu / Qafqaz tarixi (qədim dövrlərdən XX əsrədək) şöbəsi)
AZƏRBAYCANIN QARABAĞ REGİONUNUN TÜRK KÖKƏNLİ MƏDƏNİYYƏTİ
(11109|0,846328854560852)
[Kasım Hacıyev]
Azərbaycanın dövlətçilik tarixi qədər də onun qədim …
Azərbaycanın dövlətçilik tarixi qədər də onun qədim regionlarından biri olan Qarabağın tarixi qədim, mədəni ənənələri zəngindir. Azərbaycan Respublikasının Qarabağ regionu dünyanın ən qədim insan məskənlərindən biridir. Azıx düşərgəsindən başlayan Quruçay, sonrakı Kür-Araz və Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətlərinin biri digərini əvəz etməsi burada intensiv yaşayışın olduğunu göstərir. Bu regionda aparılmış arxeoloji tədqiqatlar bu yaşayın bütün aspektrərini təsdiq edir. Adı ilk dəfə tarix səhnəsində “Qarabağ” kimi çəkilən, XIII əsrdə haqqında məlumat verilən Qarabağ regionunun adı türk mənşəli söz olan “Qara” – böyük və “bağ”- bağ sözlərinin birləşməsindən ibarətdir. Qarabağ regionu antik dövrdə Azərbaycan Albaniyasının tərkibində ən böyük vilayətləri əhatə etmişdir. İlk orta əsrlərdə Qarabağ regionunda yerləşən vilayətlər: Girdman, Sakasena, Uti, Paytakaran, Sisakandan ibarət idi (Azərbaycan tarixi. Bakı, 1988, c.II, s.15-21). Bu vilayətlər indiki Qarabağı və Mil düzünün bir hissəsini əhatə edirdi. Qarabağ regionunda Antik müəlliflərin saklar, massagetlər, hunlar adlandırdıqları əhalinin bizim eradan əvvəl Kür və Araz hövzəsini tutduğları bildirilir
Daha çox
-
3.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
Naxçıvanın erkən tunc dövrü keramikası üzərindəki ornamentlər haqqında
(11382|0,845115065574646)
[Toğrul Xəlilov]
Erkən Tunc dövrü arxeoloji ədəbiyyatda Kür-Araz mədəniyyəti …
Erkən Tunc dövrü arxeoloji ədəbiyyatda Kür-Araz mədəniyyəti adı ilə tanınır. Bu mədəniyyətə aid arxeoloji abidələr Azərbaycanın bütün bölgələrində olduğu kimi Naxçıvanda da vardır. I Kültəpə, II Kültəpə, Ovçulartəpəsi, Мaxta Kültəpəsi, Xələc, Ərəbyengicə, Şortəpə belə abidələrdəndir. Bu abidələrdən tapılan arxeoloji materialların kompleks şəkildə öyrənilməsi nəticəsində ERkən Tunc dövrü insanlarının həyat tərzini, məşğuliyyət və sənətkarlıq sahələrini, tayfalararası qarşılıqlı iqtisadi-mədəni əlaqələri və digər məsələləri öyrənmək mümkündür. Digər aktual məsələlər kimi Naxçıvanın Erkən Tunc dövrü abidələrindən tapılan keramikanın öyrənilməsi də mühüm elmi əhəmiyyət daşıyır. Keramika istehsalı bütün dövrlərdə olduğu kimi Erkən Tunc dövründə də ən aparıcı sahələrdən biri olmuşdur. Bu işlə məşğul olan insanlar xüsusi bacarıq və vərdişlərə sahib idilər. Keramika istehsalı ilə məşğul olan insanlar dulusçu, bu sənətkarlıq sahəsi isə dulusçuluq adlanır. Dulus sözünün mənşəyini qədim yunan dilində" yanıq və yanmış maddə" mənasını verən keramikos təşkil edir (18, s. 3). Azərbaycanın bütün bölgələrində olduğu kimi Naxçıvanda da insanlar ilk dəfə Neolit dövründə dulusçuluq sənəti ilə məşğul olaraq gildən müxtəlif məhsullar düzəltmişlər. Erkən Tunc dövründə digər sənətkarlıq sahələri kimi dulusçuluq da həmin dövrün tələbləri səviyyəsinə uyğun olaraq inkişaf etmişdir. Dulusçular tərəfindən formasına, tipinə, ornamentlərinə və hazırlanma texnologiyasına, keyfiyyətinə və digər əlamətlərinə görə seçilən məhsullar düzəldilmişdir. Erkən Tunc dövründə bu sənətkarlıq sahəsi ev sənəti çərçivəsindən kənara çıxaraq, tədricən ixtisaslaşmış …
Daha çox
-
4.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
Gəmiqaya ətrafında qədim mədəniyyət izləri
(11345|0,8409855365753174)
[Tоğrul Xəlilov]
Qədim dövrlərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında insanların məs-kunlaşdığı …
Qədim dövrlərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında insanların məs-kunlaşdığı əsas ərazilərdən biri Gəmiqaya ətrafı olmuşdur. Gəmiqayanın adı, еcazkar gözəlliyi, haqqında söylənilən əfsanə və rəvayətlər hər zaman gеniş еlmi ictimaiyyətin marağına səbəb olmuşdur. Buradakı vulkanik mənşəli daşlardakı qayaüstü təsvirlər Naxçıvan diyarının digər Tunc dövrü incəsənət nümunələri ilə bağlılıq təşkil edərək qədim tariximizi, maddi və mənəvi mə-dəniyyətimizi dərindən öyrənmək sahəsində elmi əhəmiyyət daşıyır. Heyvan, insan, araba təsvirlərini, sxematik formada çəkilmiş simvolik işarələri, astral rəsimləri və s. başqa tarixi nümunələri qeyd etmək olar. Gəmiqayada qırxdan çox araba rəsmi var. Onlar dörd təkərli və iki təkərli çəkilmişdir. Bu qayaüstü təsvirlər təsadüfən çəkilməmişdir, onlar gil təkər və araba modelləri ilə mən-tiqi cəhətdən bağlılıq təşkil edir.
Daha çox
-
5.
Nəcəf Ələsgər oğlu Müseyibli (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Etnoarxeologiya)
Novye dannye po neolitu Azerbaydzhana
(10187|0,7533402442932129)
[Nadzhaf Museibli]
В последние годы исследование раннеземледельческих памятников стало …
В последние годы исследование раннеземледельческих памятников стало одним из основных задач азербайджанской археологии. Целью этих исследований является изучение таких проблем, как история перехода к оседлой жизни, происхождение и развитие земледельческой культуры, культурно-экономические связи населения региона в периоды неолита и энеолита. В этой связи представляют определенный интерес, недавно проведенные нами раскопки на поселениях эпохи неолита Гасансу I и II. Часть выявленных археологических материалов, а также данные стратиграфии дают возможность по-новому подойти к решению вышеперечисленных проблем. Но мы пока воздержимся от окончательных заключений и ограничимся лишь предварительными выводами о результатах раскопок этих памятников.Названные поселения были обнаружены автором в 2005 г. на территории Акстафинского района Азербайджанской Республики на расстоянии 800 м к востоку от сел. Ашагы Кесемен и приблизительно 700 м от ущелья вдоль реки Гасансу. Тогда эти холмы, расположенные на равнинной местности, были названы по одноименному населенному пункту Ашагы Кесемен и по традиционной датировке были отнесены к эпохе энеолита (Мусеибли, 2005). Ныне они получили наименования по названию реки соответственно Гасансу I и II. Поселения представляют собой два искусственных холма (тепе), первый из которых расположен на расстоянии 50 м к северо-западу от второго. Размер каждого холма занимает территорию около 0, 5 га, высота первого …
Daha çox
-
6.
Nəcəf Ələsgər oğlu Müseyibli (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Etnoarxeologiya)
Новые данные по неолиту Азербайджана
(10188|0,7533402442932129)
[Мусеибли Наджаф]
В последние годы исследование раннеземледельческих памятников стало …
В последние годы исследование раннеземледельческих памятников стало одним из основных задач азербайджанской археологии. Целью этих исследований является изучение таких проблем, как история перехода к оседлой жизни, происхождение и развитие земледельческой культуры, культурно-экономические связи населения региона в периоды неолита и энеолита. В этой связи представляют определенный интерес, недавно проведенные нами раскопки на поселениях эпохи неолита Гасансу I и II. Часть выявленных археологических материалов, а также данные стратиграфии дают возможность по-новому подойти к решению вышеперечисленных проблем. Но мы пока воздержимся от окончательных заключений и ограничимся лишь предварительными выводами о результатах раскопок этих памятников.Названные поселения были обнаружены автором в 2005 г. на территории Акстафинского района Азербайджанской Республики на расстоянии 800 м к востоку от сел. Ашагы Кесемен и приблизительно 700 м от ущелья вдоль реки Гасансу. Тогда эти холмы, расположенные на равнинной местности, были названы по одноименному населенному пункту Ашагы Кесемен и по традиционной датировке были отнесены к эпохе энеолита (Мусеибли, 2005). Ныне они получили наименования по названию реки соответственно Гасансу I и II. Поселения представляют собой два искусственных холма (тепе), первый из которых расположен на расстоянии 50 м к северо-западу от второго. Размер каждого холма занимает территорию около 0, 5 га, высота первого …
Daha çox
-
7.
Vəli Baxşəli oğlu Baxşəliyev (Naxçıvan Bölməsi / Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutu)
AZERBAYCAN’IN SON NEOLİTİK VE İLK KALKOLİTİK ÇAĞ KÜLTÜRLERİNİN KUZEYBATI İRAN İLE (İRAN AZERBAYCANI) İLİŞKİLERİ
(11203|0,7437160015106201)
[Veli Bahşeliyev]
Güney Kafkasya’da, Azerbaycan’da yapılan arkeolojik araştırmalar sırasında …
Güney Kafkasya’da, Azerbaycan’da yapılan arkeolojik araştırmalar sırasında Son Neolitik ve Kalkolitik Çağ kültürlerine ait çok sayıda yeni bulgular ortaya çıkarılmıştır. Nahçıvan’da, Kültepe I’de yapılan araştırmalar bu höyüğün şu anda Güney Kafkasya’nın en eski Neolitik Çağ yerleşmesi olduğunu göstermiştir. Buna karşın Kültepe I’de ve Güney Kafkasya’nın diğer yerleşmelerinde Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ tabakası bulunmadığından bu bölgenin Neolitik Çağ kültürünün kökeni ile ilişkili çeşitli fikirler önerilmiştir. Eski Sovyet araştırmacıları Güney Kafkasya’nın tarım ve hayvancılıkla uğraşan topluluklarının Kuzey Mezopotamya’dan geldiğini öne sürmüştür. Günümüzde ise kimi araştırmacılar aynı fikre sahip olmakla birlikte kimileri de bu toplulukların yerel Mezolitik topluluklardan türedikleri görüşündedir. Kültepe I’de yapılan araştırmalar sırasında Halaf türü boyalı çanak çömleğin bulunması Mezopotamya ile ilişkilerin varlığını kanıtlamaktadır. Ancak Son Neolitik Çağ’da Azerbaycan’da etkin olan Şomutepe ve Kültepe kültürleri Kuzey Mezopotamya kültürlerinden farklı özelliklere sahiptir. Son yıllarda yapılan araştırmalar Azerbaycan’ın Neolitik Çağ kültürlerinin gelişim sürecini gözlemleme olanağı sağlamıştır. Buna göre, Azerbaycan’ın Karabağ bölgesi Son Neolitik Çağ kültürleri baskı bezemeli çanak çömlek ile karakterize edilmektedir. Bu tür kaplar Nahçıvan Tepe’nin Son Neolitik Çağ tabakası için de tipiktir. Yine araştırmalar Neolitik Çağ’ın son aşamasında Azerbaycan’ın Karabağ bölgesi ve Nahçıvan’da Neolitik Çağ kültürlerinin kendine özgü özelliklere sahip olduğunu kanıtlamaktadır. Güney Kafkasya’nın zengin hammadde yatakları …
Daha çox
|
