Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
Development points of the derivation process related to Nakhchivan dialects and accents (based on written and oral literary and artistic examples)(11152)
['Zulfiyya Ismayil']
In linguistics, the study of the characteristics of acquisition of dialects is of particular importance. In particular, the study of dialects based on written and oral literary examples plays an important role for research in this field. Until 1920, Azerbaijani dialects played a fundamental role in the development of the literary language of Azerbaijan. The role of dialects in enriching the lexicon of the literary language is irreplaceable. Thus, dialect words have become the source and base of the lexicon of the literary language. Now this process is going in another direction. In other words, the literary language affects dialects and changes them, creates conditions and grounds for the reduction and disappearance of the expressive function of dialect words. But for now, dialects remain as an independent language unit in the national language. As the literary language affects the dialects, their phonetic, grammatical systems and pronunciation rules also change. They lose their unique features and approach the literary language. The research article deals with the creation of words related to dialects in prose. Word formation of both suffixes is proved by selected examples from the literature. In conclusion, let's note that word-forming affixes have more stylistic features in works written in spoken language, and their study is important from a philological aspect.
-
1.
Orxan Əli oğlu İsayev (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı və yazılı abidələr)
FIRST DIALECTOLOGISTS
(8373|0,7465775012969971)
[MAMMADAGHA SHIRALIYEV]
FIRST DIALECTOLOGISTS Page 1 Dialectologia 25 (2020), …
FIRST DIALECTOLOGISTS Page 1 Dialectologia 25 (2020), 237-245. ISSN: 2013-2247 237
FIRST DIALECTOLOGISTS MAMMADAGHA SHIRALIYEV (1909 - 1991) “As the vocabulary of
our dialects and sub-dialects is a product of long centuries, we meet here the words reflecting
the past periods of the Azerbaijani people. The words that indicate tribe names and family
relationships connected with the tribal period are still found in the vocabulary of our dialects
and regional varieties”. (M. Shiraliyev. Fundamentals of Azerbaijani Dialectology) ©Universitat
de Barcelona Page 2 Vügar SULTANZADE & Orxan ISAYEV 238 eeee 1909, September 13:
Born in Shamakhi, Azerbaijan. 1927: Entered the Department of Linguistics of the Oriental
Faculty at Azerbaijan State University. 1931: Graduated from Azerbaijan State University.
1933: Admitted to the aspirantura at the Azerbaijan State Pedagogical Institute and studied …
Daha çox
-
2.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
NAHÇIVAN VE TEBRİZ AĞIZLARINDA MORFOLOJİ ÜSULLA SÖZYAPIMININ KIYASLAMALI İNCELENMESİ
(11156|0,7658107876777649)
[Zülfiyye Ismayıl]
Məqalədə Naxçıvan və Təbriz dialektinin Azərbaycan dilinin …
Məqalədə Naxçıvan və Təbriz dialektinin Azərbaycan dilinin dialekt sistemindəki mövqeyini müəyyənləşdirilmiş, onun qədim və spesifik xüsusiyyətləri aşkara çıxarılmış, bu dialektlərin Azərbaycan ədəbi dililə, digər dialektlərlə oxşar və fərqli cəhətlərini müəyyənləşdirilmiş, onlar tarixi-müqayisəli metod əsasında izah edilmişdir. Naxçıvan və Təbriz dialektinin fonetik və morfoloji quruluşunda, leksik tərkibində nəzərə çarpan işlək formaları ümumiləşdirilmiş, dilçiliyimiz üçün faydalı olan xüsusiyyətləri ön plana çəkilmiş, onları doğuran səbəbləri ümumtürkoloji səviyyədə təhlil tədqiqata cəlb edilmişdir. Naxçıvan və Təbriz dialektində morfoloji yolla söz yaradıcılığı prosesində Azərbaycan dilinə məxsus sözdüzəldici şəkilçilər üstünlük təşkil edir. Fars mənşəli şəkilçilər isə yalnız Təbriz dialektində işlənmir, bunlar təxminən alınma sözlərin tərkibində dilimizə keçmiş və şəkilçiləşmiş formada bu gün də söz yaradıcılığı prosesində iştirak edir. Azərbaycan dilində morfoloji yolla söz yaradıcılığı prosesinin öyrənilməsində, qədim sözdüzəldici şəkilçilərin aşkara çıxarılmasında dialekt və şivələrimizin materialları yazılı abidələr qədər mühüm rol oynayır. Belə ki, hər bir dialekt və yaxud şivə araşdırıldıqda səciyyəvi şəkilçilərlə yanaşı, qədim formalar da müəyyən olunmuşdur.. Bu məqalədə Naxçıvan dialekti ilə Təbriz dialekti arasında apardığımz müqayisənin ən başlıca səbəbi hələ orta əsrlərdə ictimai-iqtisadi və siyasi şəraitin təsiri ilə təbrizlilərin danışıq dilinin dialekt səviyyəsinə yüksəlməsidir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Ş.İ.Xətai, S.Ə.Nəbati, M.Möcüz, Heyran xanım, M.Şəhriyar və Səhənd kimi şairlərin əsərlərində də Təbriz dialektinin xüsusiyyətləri özünü göstərir.
Daha çox
-
3.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
AZƏRBAYCAN DİLİNDƏ DERİVATOLOGİYANIN SİNXRON VƏ DİAXRON ASPEKTLƏRİ
(11166|0,7041126489639282)
[Zulfiyya İsmayıl]
Bu məqalədə derivatologiyanın tərkibi xüsusiyyətləri və onun …
Bu məqalədə derivatologiyanın tərkibi xüsusiyyətləri və onun problemləri araşdırılır. Azərbaycan dilçilik elminin leksikolologiya bölməsinə onomalogiya, semasiologiya, etimologiya və derivatologiya daxildir Derivatologiya demək olar ki, dilçiliyin bütün şöbələri ilə sıx əlaqədardır. Derivatologiya termini Azərbaycan dilçilik elminə ötən əsrin ortalarından daxil olmuşdur. Derivatologiya demək olar ki, Azərbaycan dilçilik elminin dörd sahəsi ilə sıx sürətdə bağlıdır. Bu əsnada qeyd etmək lazımdır ki, derivatologiya leksika, morfologiya və sintaksislə bir başa əlaqədə inkişaf edir. Dildəki bütün sözləri sözyaratma yolu ilə yaranırr. Həmçinin məqalədə derivatologiyanın yəni sözyaratmanın yaranma yollarından bəhs açılır. Azərbaycan dilində başlıca olaraq dörd yolla söz yaradılır: 1) semantik; 2) fonetik; 3) morfoloji və 4) sintaktik yolla. Son illər müxtəlif dillərdə derivatologiya problemləri ilə bağlı yazılan əsərlər bu dilçilik bölməsinin gərəkliliyini bütün aydınlığı ilə göstərdi. Dilin derivatoloji quruluşundakı mexanizmi açmaq, dil sisteminin qədim dövrünə enmək, onun daxili inkişaf tendensiyalarını üzə çıxarmaq imkanına malik olan derivatologiyanın öyrənilməsi Azərbaycan dilçiliyinin qarşısında duran ən aktual problemlərdən biridir. Derivatologiya problemlərinin araşdırılmasından alınan nəticələr, təkcə Azərbaycan dilinin deyil, başqa türk dillərinin tarixinə də yeni baxışla yanaşmağa imkan verir. Türk dilləri sisteminin neçə min il əvvəl aldığı vəziyyətdə pozulmadan davam etməsi və ümumi inkişaf tendensiyaları əsasında bugünkü vəziyyətə gəlib çatması derivatoloji yozumda daha aydın görünür. Hətta Azərbaycan dilinin derivatologiyası üzərində aparılan ilkin …
Daha çox
|
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
СЛЕДЫ ДРЕВНЕЙ ИСТОРИИ В ДИАЛЕКТАХ И ГОВОРАХ НАХЧЫВАНА И ВОСТОЧНОЙ АНАДОЛЫ(11153)
['ЗИ Гусейн']
В статье говорится о следах древней истории в диалектах и говорах Нахчыванской Автономной Республики и Восточной Анадолы. По нашему мнению большинство древние языковые элементы были сбережены и оставлены на этих регионах. Из диалектах и говорах Нахчывана и Восточной Анадолы собраны и систематизированы слова терминологического характера.
-
1.
Nəcəf Ələsgər oğlu Müseyibli (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Etnoarxeologiya)
ПОВОЛЖСКАЯ АРХЕОЛОГИЯ
(10194|0,9109493494033813)
[НАДЖАФ АЛЕСКЕР ОГЛУ МУСЕИБЛИ]
Нахчыванский край Азербайджана с древних времен входил …
Нахчыванский край Азербайджана с древних времен входил в ареал культур Ближнего Востока. Нахчыван граничит с одной стороны с бассейном озера Урмия, с другой-с Восточной Анатолией, и расположен вблизи Месопотамии. Культурные процессы, происходящие в этих регионах, напрямую охватили и территорию Нахчывана. Одним из богатых археологических памятников Нахчывана является комплекс Гямигая. Основные памятники Гямигая, расположенные в высокогорной зоне, в основном состоят из наскальных изображений-петроглифов эпохи бронзы раннего железа. Здесь на скалах высечены многочисленные изображения людей, хозяйственных и диких животных, древние транспортные средства-повозки, различные знаки. Некоторые изображения Гямигая находят близкие аналогии с рисунками на материалах Ближнего Востока. Кроме этого …
Daha çox
-
2.
Nizami Tağı oğlu Məmmədov (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Türk xalqları ədəbiyyatı)
Краткий взгляд на историю ногайцев
(8298|0,9093382358551025)
[Низами Мамедов–Тагисой]
В представленном материале на основе солидных работ …
В представленном материале на основе солидных работ турецких, немецких, французских, польских, русских, азербайджанских, ногайских и др. ученых мы проливаем свет на отдельные периоды истории ногайцев, Ногайской Орды, обращаем внимание на территории, занимаемые ногайцами, на этнографическую жизнь, на исторические отношения ногайцев с Россией, Турцией, Крымским ханством и другими национально-политическими образованиями. Основная цель данного материала представить читателю имеющиеся т. др. разных ученых по истории и этнографии ногайцев.
Daha çox
-
3.
Nəcəf Ələsgər oğlu Müseyibli (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Etnoarxeologiya)
О ДРЕВНИХ ЗОЛОТЫХ ИЗДЕЛИЯХ АЗЕРБАЙДЖАНА
(10192|0,908399760723114)
[Наджаф МУСЕИБЛИ]
Азербайджан, богатый месторождениями металлических руд. Закономерно, что …
Азербайджан, богатый месторождениями металлических руд. Закономерно, что при археологических раскопках в стране выявлено множество материалов, отражающих развитие горного дела в доисторическую эпоху. При раскопках на поселении Овчулар-тепеси на территории Шарурского района Нахчыванской АР из энеолитического культурного слоя (вторая половина V тысячелетия до н. э.) было обнаружено изделие из тонкой золотой листовидной проволоки–древнейшее золотое изделие, обнаруженное на территорииАзербайджана. По мнению проводивших раскопки археологов, это было золотое шейное украшение, хотя большинство исследователей обоснованно заявляет, что изделие могло использоваться, скажем, как украшение для навершия булавы/скипетра. Впрочем, эта дискуссия нисколько не умаляет научно-исторической значимости находки, как и заслуги ученых, которые ее обнаружили и ввели в научный обиход. В 2006 г. при раскопках Союгбулакских курганов на территории Агстафинского района
Daha çox
-
4.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
GEMİKAYA ÇEVRESİNİN YENİ ARKEOLOJİK YERLEŞİMLERİ НОВЫЕ АРХЕОЛОГИЧЕСКИЕ РАСКОПКИ В РАЙОНЕ ГЕМИКАЯ NEW ARCHAEOLOGICAL MONUMENTS OF AROUND THE GAMİGAYA
(11278|0,9041142463684082)
[Toğrul HALİLOV]
В статье рассматриваются новые данные археологических раскопков …
В статье рассматриваются новые данные археологических раскопков района Гемикайя в окрестностях реки Гиланчай. Выявленные материалы были сгруппированы и сопоставлены. По итогам исследований было установлено, что окрестности Гиланчайя были заселены ещё в древности, а найденные материялы относятся к более поздней времени.
Daha çox
-
5.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
THEORETICAL PROBLEMS OF DERIVATOLOGY (WORD CREATION) IN THE DIALECTS AND ACCENTS OF NAKHCHIVAN
(11155|0,70712810754776)
[Zulfiyye ISMAYIL]
The word creation problem exist in the …
The word creation problem exist in the dialects and accents of Nakhchivan and the Eastern Anatolia is first time comparative investigated in this article. Word creation and semantics problem in Nakhchivan group of dialects and accents of Azerbaijan language also will be systematically investigated first time. The purpose of this article is to investigate the materials of Nakhchivan and the Eastern Anatolia dialects and accents in historical-ethimological plan. The article is useful for develop the guality of the educational of language history, historical lexicology and dialectology subjects and also usefull for students of philological faculties. The same time the article can be useful in preparing multi volumes dialectological vocabularies and investigations on accent lexical and will give them a new direction and materials. Keywords: Nakhchivan derivatologiya, semantik, fonetik, morfoloji, sintaktik, dialects, accents
Daha çox
-
6.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
THE TRACES OF ANCIENT HISTORY IN THE DIALECTS AND ACCENTS OF NAKHCHIVAN AND THE EASTERN ANATOLIA
(11160|0,7057217955589294)
[Zulfiyya İsmayil]
The word creation problem exist in the …
The word creation problem exist in the dialects and accents of Nakhchivan and the Eastern Anatolia is first time comparative investigated in this article. Word creation and semantics problem in Nakhchivan group of dialects and accents of Azerbaijan language also will be systematically investigated first time. The purpose of this monograph is to investigate the materials of Nakhchivan and the Eastern Anatolia dialects and accents in historical-ethimological plan. The article is useful for develop the guality of the educational of language history, historical lexicology and dialectology subjects and also usefull for students of philological faculties. The same time the article can be useful in preparing multi volumes dialectological vocabularies and investigations on accent lexical and will give them a new direction and materials.
Daha çox
|
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
THEORETICAL PROBLEMS OF DERIVATOLOGY (WORD CREATION) IN THE DIALECTS AND ACCENTS OF NAKHCHIVAN(11155)
['Zulfiyye ISMAYIL']
The word creation problem exist in the dialects and accents of Nakhchivan and the Eastern Anatolia is first time comparative investigated in this article. Word creation and semantics problem in Nakhchivan group of dialects and accents of Azerbaijan language also will be systematically investigated first time. The purpose of this article is to investigate the materials of Nakhchivan and the Eastern Anatolia dialects and accents in historical-ethimological plan. The article is useful for develop the guality of the educational of language history, historical lexicology and dialectology subjects and also usefull for students of philological faculties. The same time the article can be useful in preparing multi volumes dialectological vocabularies and investigations on accent lexical and will give them a new direction and materials. Keywords: Nakhchivan derivatologiya, semantik, fonetik, morfoloji, sintaktik, dialects, accents
-
1.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
THE TRACES OF ANCIENT HISTORY IN THE DIALECTS AND ACCENTS OF NAKHCHIVAN AND THE EASTERN ANATOLIA
(11160|0,9795727729797363)
[Zulfiyya İsmayil]
The word creation problem exist in the …
The word creation problem exist in the dialects and accents of Nakhchivan and the Eastern Anatolia is first time comparative investigated in this article. Word creation and semantics problem in Nakhchivan group of dialects and accents of Azerbaijan language also will be systematically investigated first time. The purpose of this monograph is to investigate the materials of Nakhchivan and the Eastern Anatolia dialects and accents in historical-ethimological plan. The article is useful for develop the guality of the educational of language history, historical lexicology and dialectology subjects and also usefull for students of philological faculties. The same time the article can be useful in preparing multi volumes dialectological vocabularies and investigations on accent lexical and will give them a new direction and materials.
Daha çox
-
2.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
THE WORD CREATION CONNECTED WITH THE NAME OF THE WEAVING THINGS IN NAKHCHIVAN DIALECTS AND ACCENTS
(11157|0,8113081455230713)
[ZH Ismayil]
The word creation problem exist in the …
The word creation problem exist in the dialects and accents of Nakhchivan is first time comparative investigated in this article.
Daha çox
-
3.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
NAHÇIVAN VE TEBRİZ AĞIZLARINDA MORFOLOJİ ÜSULLA SÖZYAPIMININ KIYASLAMALI İNCELENMESİ
(11156|0,7404811382293701)
[Zülfiyye Ismayıl]
Məqalədə Naxçıvan və Təbriz dialektinin Azərbaycan dilinin …
Məqalədə Naxçıvan və Təbriz dialektinin Azərbaycan dilinin dialekt sistemindəki mövqeyini müəyyənləşdirilmiş, onun qədim və spesifik xüsusiyyətləri aşkara çıxarılmış, bu dialektlərin Azərbaycan ədəbi dililə, digər dialektlərlə oxşar və fərqli cəhətlərini müəyyənləşdirilmiş, onlar tarixi-müqayisəli metod əsasında izah edilmişdir. Naxçıvan və Təbriz dialektinin fonetik və morfoloji quruluşunda, leksik tərkibində nəzərə çarpan işlək formaları ümumiləşdirilmiş, dilçiliyimiz üçün faydalı olan xüsusiyyətləri ön plana çəkilmiş, onları doğuran səbəbləri ümumtürkoloji səviyyədə təhlil tədqiqata cəlb edilmişdir. Naxçıvan və Təbriz dialektində morfoloji yolla söz yaradıcılığı prosesində Azərbaycan dilinə məxsus sözdüzəldici şəkilçilər üstünlük təşkil edir. Fars mənşəli şəkilçilər isə yalnız Təbriz dialektində işlənmir, bunlar təxminən alınma sözlərin tərkibində dilimizə keçmiş və şəkilçiləşmiş formada bu gün də söz yaradıcılığı prosesində iştirak edir. Azərbaycan dilində morfoloji yolla söz yaradıcılığı prosesinin öyrənilməsində, qədim sözdüzəldici şəkilçilərin aşkara çıxarılmasında dialekt və şivələrimizin materialları yazılı abidələr qədər mühüm rol oynayır. Belə ki, hər bir dialekt və yaxud şivə araşdırıldıqda səciyyəvi şəkilçilərlə yanaşı, qədim formalar da müəyyən olunmuşdur.. Bu məqalədə Naxçıvan dialekti ilə Təbriz dialekti arasında apardığımz müqayisənin ən başlıca səbəbi hələ orta əsrlərdə ictimai-iqtisadi və siyasi şəraitin təsiri ilə təbrizlilərin danışıq dilinin dialekt səviyyəsinə yüksəlməsidir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Ş.İ.Xətai, S.Ə.Nəbati, M.Möcüz, Heyran xanım, M.Şəhriyar və Səhənd kimi şairlərin əsərlərində də Təbriz dialektinin xüsusiyyətləri özünü göstərir.
Daha çox
-
4.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
СЛЕДЫ ДРЕВНЕЙ ИСТОРИИ В ДИАЛЕКТАХ И ГОВОРАХ НАХЧЫВАНА И ВОСТОЧНОЙ АНАДОЛЫ
(11153|0,70712810754776)
[ЗИ Гусейн]
В статье говорится о следах древней истории …
В статье говорится о следах древней истории в диалектах и говорах Нахчыванской Автономной Республики и Восточной Анадолы. По нашему мнению большинство древние языковые элементы были сбережены и оставлены на этих регионах. Из диалектах и говорах Нахчывана и Восточной Анадолы собраны и систематизированы слова терминологического характера.
Daha çox
|
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
NAHÇIVAN VE TEBRİZ AĞIZLARINDA MORFOLOJİ ÜSULLA SÖZYAPIMININ KIYASLAMALI İNCELENMESİ(11156)
['Zülfiyye Ismayıl']
Məqalədə Naxçıvan və Təbriz dialektinin Azərbaycan dilinin dialekt sistemindəki mövqeyini müəyyənləşdirilmiş, onun qədim və spesifik xüsusiyyətləri aşkara çıxarılmış, bu dialektlərin Azərbaycan ədəbi dililə, digər dialektlərlə oxşar və fərqli cəhətlərini müəyyənləşdirilmiş, onlar tarixi-müqayisəli metod əsasında izah edilmişdir. Naxçıvan və Təbriz dialektinin fonetik və morfoloji quruluşunda, leksik tərkibində nəzərə çarpan işlək formaları ümumiləşdirilmiş, dilçiliyimiz üçün faydalı olan xüsusiyyətləri ön plana çəkilmiş, onları doğuran səbəbləri ümumtürkoloji səviyyədə təhlil tədqiqata cəlb edilmişdir. Naxçıvan və Təbriz dialektində morfoloji yolla söz yaradıcılığı prosesində Azərbaycan dilinə məxsus sözdüzəldici şəkilçilər üstünlük təşkil edir. Fars mənşəli şəkilçilər isə yalnız Təbriz dialektində işlənmir, bunlar təxminən alınma sözlərin tərkibində dilimizə keçmiş və şəkilçiləşmiş formada bu gün də söz yaradıcılığı prosesində iştirak edir. Azərbaycan dilində morfoloji yolla söz yaradıcılığı prosesinin öyrənilməsində, qədim sözdüzəldici şəkilçilərin aşkara çıxarılmasında dialekt və şivələrimizin materialları yazılı abidələr qədər mühüm rol oynayır. Belə ki, hər bir dialekt və yaxud şivə araşdırıldıqda səciyyəvi şəkilçilərlə yanaşı, qədim formalar da müəyyən olunmuşdur.. Bu məqalədə Naxçıvan dialekti ilə Təbriz dialekti arasında apardığımz müqayisənin ən başlıca səbəbi hələ orta əsrlərdə ictimai-iqtisadi və siyasi şəraitin təsiri ilə təbrizlilərin danışıq dilinin dialekt səviyyəsinə yüksəlməsidir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Ş.İ.Xətai, S.Ə.Nəbati, M.Möcüz, Heyran xanım, M.Şəhriyar və Səhənd kimi şairlərin əsərlərində də Təbriz dialektinin xüsusiyyətləri özünü göstərir.
-
1.
Yeganə Ürfan qızı Baxşıyeva (Qafqazşünaslıq İnstitutu / Qafqaz tarixi və siyasəti (XX-XXI əsrlər) şöbəsi)
ERMƏNİSTAN-AZƏRBAYCAN MÜNAQİŞƏSİ: TARİX VƏ REALLIQLAR
(10605|0,8664059638977051)
[Baxşıyeva Yeganə, AMEA Qafqazşünaslıq İnstitutu]
İlkin mənbə və ədəbiyyatın təhlili göstərir ki, …
İlkin mənbə və ədəbiyyatın təhlili göstərir ki, ermənilərin Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının və təcavüzünün başlıca məqsədi tarixi Azərbaycan torpaqları hesabına erməni dövlətinin əsasını qoymaq və sonradan müxtəlif yollarla onu genişləndirərək" Böyük Ermənistan" yaratmaqdan ibarət olmuşdur. Ermənilər bir neçə yüz illərdən bəri öz krallarından və müstəqil idarəçilikdən məhrum olmaqla dövlətçilik prinsiplərindən uzaq olmuşdurlar. Ermənilərin kiçik qruplar halında məskunlaşdığı ərazilər türklər və iranlılar tərəfindən idarə edilmişdir və kiçik bir hissəsi Qarabağda bəzi məlikliklər formasında qalmışdır. Qarabağ xanlığında mövcud olan bu məlikliklər Rusiyaya meyilləndikləri səbəbindən zaman-zaman daxili ixtilaflar yaşamış və birləşə bilməmələri üzündən zəifləmişlər. Eləcə də tarixboyu elə bir ciddi, sanballı və davamlı dövlətçiliyə malik olmayan ermənilər çox vaxt dərəbəyliklər halında yaşamışlar. Belə bir …
Daha çox
-
2.
Tarix Meyrut oğlu Dostiyev (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Arxeoloji irsin tarixi və nəzəriyyəsi şöbəsi)
Medeni Tebeqe ve Stratiqrafiya
(9996|0,8591781854629517)
[Tarix Dostiyev]
Mədəni təbəqə uzunmüddətli və mürəkkəb bir prosesin …
Mədəni təbəqə uzunmüddətli və mürəkkəb bir prosesin nəticəsində təbiət və antropogen amillərinin təsiri altında formalaşır. Insanların müəyyən bir ərazido məskunlaşması ilə torpağın ilkin, təbii quruluşu dəyişir, evlər və təsərrüfat tikililəri, məbədlər və ictimai binalar inşa olunur, tosərrüfat və məişət quyulan qazılır, ocaq və təndirlər qurulurdu. Müəyyən vaxt keçdikdən sonra onlar yararsız hala düşür, istifadədən çıxır, dağıhr, yeniləri ilə əvəz olunurdu. Istehsal və məişət tullantılan, uçqunlar, zibil, ocaq və yanğın qahqları, küləyin və mal-qaranın gətirdikləri toz-torpaq tədricən xüsusi təbəqə yaradırdı və o durmadan qalınlaşırdı. Həmin təbəqəyə yararsız, sınıq alət, silah, məişət avadanhğı və bəzək nümunələri ilə yanaşı bəzən müxtəlif səbəblərdən salamat əşyalar da düşürdü. Təbəqələşmə prosesi qədim yaşayış məskəninin sahnması ilə başlayıb əhalinin buranı tərk etməsi ilə başa çatırdı. Illər, qərinələr, əsrlər ərzində insan fəaliyyətinin maddi əksi olaraq formalaşan mədəni təbəqə qədim cəmiyyətdə baş vermiş hadisə və doyişikliklori ardıcılhqla özündə qabarıq təcəssüm etdirir. Bir qayda oUıraq, xronoloji baxımdan alt təbəqələr erkən çağları, üst təbəqolor isə nisbətən sonrakı dövrləri əhatə edir.Mədəni təbəqə, adətən, xam torpaqdan tünd rəngi ilə fərqlenir və kömür qırıntılan, kül qatları, heyvan və quş sümükləri, inşaat materiallan, həmin qədim yaşayış məskəni sakinlərinin istifadə etdikləri müxtəlif təyinatlı məmulat nümunələri ilə zongin olur. Mədəni təbəqənin rənginə tərkibindəki üzvü maddələrin, onu örtən torpağın növünün, ərazinin iqlim tipinin də təsiri vardır. Məsələn, mədəni tobəqə əgər qumla vo ya havanı asanlıqla buraxan torpaq qatı ilo …
Daha çox
-
3.
Təranə Məhəmməd qızı Abdullayeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Erkən realizm və yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatı)
Şah İsmayıl Xətayinin “Nəsihətnamə” Əsərinin Forma-Tematik Təsnifatı
(8832|0,8588821887969971)
[Terane Abdullayeva]
Klassik Şərq və Azərbaycan ədəbiyyatında hər hansı …
Klassik Şərq və Azərbaycan ədəbiyyatında hər hansı mövzuda öyüd, nəsihət vermək, insanlara, cəmiyyətə yol göstərmək məqsədilə yazılan əxlaqi-didaktik əsərlər nəsihətnamə adlanır. Belə əsərlərdən biri də Azərbaycanın görkəmli ictimai-siyasi və ədəbi şəxsiyyətlərindən olan Şah İsmayıl Xətayinin “Nəsihətnamə” məsnəvisidir. Əsər əsas etibarilə klassik üslub xüsusiyyətləri daşısa da, xalq ruhunun, xalq dil-şeir üslubunun bir çox cəhətlərini özündə ehtiva edir. “Nəsihətnamə”də vəhdəti-vücud fəlsəfəsi, təriqət əxlaqı ilə bağlı müxtəlif öyüdlər öz əksini tapır. Eyni zamanda Səfəvi hakimiyyətinin təbliği və buhakimiyyətin möhkəmlənməsinə xidmət göstərməsi əsərin ideya qayəsindən biri olmuşdur.Ümumiyyətlə, “Nəsihətnamə” məzmun, mövzu, janr, fəlsəfi mahiyyət, dil-üslub, sənətkarlıq baxımından, eləcə də dövrün tarixi-psixoloji vəziyyətinin, inanc sisteminin öyrənilməsi, həmçininədəbiyyatşünaslıq daxil olmaqla bir çox yöndən olduqca dəyərli əsərdir.
Daha çox
-
4.
İsa Əkbər oğlu Həbibbəyli (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Rəhbərlik)
Heydər Əliyevin Müstəqil Dövlətçilik İdealları və Müasir Dövr
(9772|0,857248067855835)
[İsa Həbibbəyli]
Azərbaycan xalqının böyük oğlu, görkəmli dövlət xadimi …
Azərbaycan xalqının böyük oğlu, görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyev XX əsrin ikinci yarısından etibarən mənsub olduğu xalqın tarixi müqəddəratında həlledici rol oynamışdır. O, hələ sovet hakimiyyəti illərində Azərbaycan xalqının milli mənafelərinin qorunub saxlanılması üçün böyük addımlar atmışdır. Heydər Əliyev sovet dövründə Azərbaycan dilini dövlət dili səviyyəsinə qaldıran görkəmli dövlət xadimidir. Məhz onun xidmətləri sayəsində Azərbaycan keçmiş Sovetlər İttifaqında ən inkişaf etmiş ölkələrdən birinə çevrilmişdir. Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin qurulması və möhkəmləndirilməsi də Heydər Əliyevin adı və mübarizəsi ilə üzvi surətdə bağlıdır. Bütün bunlara görə Heydər Əliyev Azərbaycan xalqının ümummilli lideri kimi böyük tarixi ad qazanmışdır. “Heydər Əliyevin Müstəqil Dövlətçilik İdeallari və Müasir dövr” məqaləsi Heydər Əliyevin dünyagörüşünü, qırx ildən artıq böyük bir dövrdə həyata keçirdiyi milli dövlətçilik missiyasını, müstəqil respublika ideyasını, xalqının ana dili, təhsili, elmi, ədəbiyyatı, mədəniyyəti üçün cəsarətli və cəfakeş xidmətlərini, ərazi bütövlüyümüz naminə apardığı mübarizəsini, eyni zamanda keşməkeşli ömür yolunu hərtərəfli surətdə və yüksək ehtiramla dəyərləndirir, başqa cür desək, həqiqi alim təfəkkürü ilə tarixə həkk edir. Eyni zamanda “Heydər Əliyevin Müstəqil Dövlətçilik İdeallari və Müasir dövr” məqaləsində Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin döv¬lət¬çi¬lik tə¬li¬mi¬nin əsas ma¬hiy¬yə¬ti¬ və hə-dəf¬lə¬ri¬ təhlil edilir, görkəmli dövlət xadiminin mil¬li is¬tiq¬lal ide¬ya¬sının müasir dövrdə əhəmiyyəti elmi-obyektivliklə qiymətləndirilir.
Daha çox
-
5.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
Development points of the derivation process related to Nakhchivan dialects and accents (based on written and oral literary and artistic examples)
(11152|0,7658107876777649)
[Zulfiyya Ismayil]
In linguistics, the study of the characteristics …
In linguistics, the study of the characteristics of acquisition of dialects is of particular importance. In particular, the study of dialects based on written and oral literary examples plays an important role for research in this field. Until 1920, Azerbaijani dialects played a fundamental role in the development of the literary language of Azerbaijan. The role of dialects in enriching the lexicon of the literary language is irreplaceable. Thus, dialect words have become the source and base of the lexicon of the literary language. Now this process is going in another direction. In other words, the literary language affects dialects and changes them, creates conditions and grounds for the reduction and disappearance of the expressive function of dialect words. But for now, dialects remain as an independent language unit in the national language. As the literary language affects the dialects, their phonetic, grammatical systems and pronunciation rules also change. They lose their unique features and approach the literary language. The research article deals with the creation of words related to dialects in prose. Word formation of both suffixes is proved by selected examples from the literature. In conclusion, let's note that word-forming affixes have more stylistic features in works written in spoken language, and their study is important from a philological aspect.
Daha çox
-
6.
Orxan Əli oğlu İsayev (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı və yazılı abidələr)
FIRST DIALECTOLOGISTS
(8373|0,751740038394928)
[MAMMADAGHA SHIRALIYEV]
FIRST DIALECTOLOGISTS Page 1 Dialectologia 25 (2020), …
FIRST DIALECTOLOGISTS Page 1 Dialectologia 25 (2020), 237-245. ISSN: 2013-2247 237
FIRST DIALECTOLOGISTS MAMMADAGHA SHIRALIYEV (1909 - 1991) “As the vocabulary of
our dialects and sub-dialects is a product of long centuries, we meet here the words reflecting
the past periods of the Azerbaijani people. The words that indicate tribe names and family
relationships connected with the tribal period are still found in the vocabulary of our dialects
and regional varieties”. (M. Shiraliyev. Fundamentals of Azerbaijani Dialectology) ©Universitat
de Barcelona Page 2 Vügar SULTANZADE & Orxan ISAYEV 238 eeee 1909, September 13:
Born in Shamakhi, Azerbaijan. 1927: Entered the Department of Linguistics of the Oriental
Faculty at Azerbaijan State University. 1931: Graduated from Azerbaijan State University.
1933: Admitted to the aspirantura at the Azerbaijan State Pedagogical Institute and studied …
Daha çox
-
7.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
THE TRACES OF ANCIENT HISTORY IN THE DIALECTS AND ACCENTS OF NAKHCHIVAN AND THE EASTERN ANATOLIA
(11160|0,7423352003097534)
[Zulfiyya İsmayil]
The word creation problem exist in the …
The word creation problem exist in the dialects and accents of Nakhchivan and the Eastern Anatolia is first time comparative investigated in this article. Word creation and semantics problem in Nakhchivan group of dialects and accents of Azerbaijan language also will be systematically investigated first time. The purpose of this monograph is to investigate the materials of Nakhchivan and the Eastern Anatolia dialects and accents in historical-ethimological plan. The article is useful for develop the guality of the educational of language history, historical lexicology and dialectology subjects and also usefull for students of philological faculties. The same time the article can be useful in preparing multi volumes dialectological vocabularies and investigations on accent lexical and will give them a new direction and materials.
Daha çox
-
8.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
THEORETICAL PROBLEMS OF DERIVATOLOGY (WORD CREATION) IN THE DIALECTS AND ACCENTS OF NAKHCHIVAN
(11155|0,7404811382293701)
[Zulfiyye ISMAYIL]
The word creation problem exist in the …
The word creation problem exist in the dialects and accents of Nakhchivan and the Eastern Anatolia is first time comparative investigated in this article. Word creation and semantics problem in Nakhchivan group of dialects and accents of Azerbaijan language also will be systematically investigated first time. The purpose of this article is to investigate the materials of Nakhchivan and the Eastern Anatolia dialects and accents in historical-ethimological plan. The article is useful for develop the guality of the educational of language history, historical lexicology and dialectology subjects and also usefull for students of philological faculties. The same time the article can be useful in preparing multi volumes dialectological vocabularies and investigations on accent lexical and will give them a new direction and materials. Keywords: Nakhchivan derivatologiya, semantik, fonetik, morfoloji, sintaktik, dialects, accents
Daha çox
|
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
THE WORD CREATION CONNECTED WITH THE NAME OF THE WEAVING THINGS IN NAKHCHIVAN DIALECTS AND ACCENTS(11157)
['ZH Ismayil']
The word creation problem exist in the dialects and accents of Nakhchivan is first time comparative investigated in this article.
-
1.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
THE TRACES OF ANCIENT HISTORY IN THE DIALECTS AND ACCENTS OF NAKHCHIVAN AND THE EASTERN ANATOLIA
(11160|0,8296092748641968)
[Zulfiyya İsmayil]
The word creation problem exist in the …
The word creation problem exist in the dialects and accents of Nakhchivan and the Eastern Anatolia is first time comparative investigated in this article. Word creation and semantics problem in Nakhchivan group of dialects and accents of Azerbaijan language also will be systematically investigated first time. The purpose of this monograph is to investigate the materials of Nakhchivan and the Eastern Anatolia dialects and accents in historical-ethimological plan. The article is useful for develop the guality of the educational of language history, historical lexicology and dialectology subjects and also usefull for students of philological faculties. The same time the article can be useful in preparing multi volumes dialectological vocabularies and investigations on accent lexical and will give them a new direction and materials.
Daha çox
-
2.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
THEORETICAL PROBLEMS OF DERIVATOLOGY (WORD CREATION) IN THE DIALECTS AND ACCENTS OF NAKHCHIVAN
(11155|0,8113081455230713)
[Zulfiyye ISMAYIL]
The word creation problem exist in the …
The word creation problem exist in the dialects and accents of Nakhchivan and the Eastern Anatolia is first time comparative investigated in this article. Word creation and semantics problem in Nakhchivan group of dialects and accents of Azerbaijan language also will be systematically investigated first time. The purpose of this article is to investigate the materials of Nakhchivan and the Eastern Anatolia dialects and accents in historical-ethimological plan. The article is useful for develop the guality of the educational of language history, historical lexicology and dialectology subjects and also usefull for students of philological faculties. The same time the article can be useful in preparing multi volumes dialectological vocabularies and investigations on accent lexical and will give them a new direction and materials. Keywords: Nakhchivan derivatologiya, semantik, fonetik, morfoloji, sintaktik, dialects, accents
Daha çox
|
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
THE TRACES OF ANCIENT HISTORY IN THE DIALECTS AND ACCENTS OF NAKHCHIVAN AND THE EASTERN ANATOLIA(11160)
['Zulfiyya İsmayil']
The word creation problem exist in the dialects and accents of Nakhchivan and the Eastern Anatolia is first time comparative investigated in this article. Word creation and semantics problem in Nakhchivan group of dialects and accents of Azerbaijan language also will be systematically investigated first time. The purpose of this monograph is to investigate the materials of Nakhchivan and the Eastern Anatolia dialects and accents in historical-ethimological plan. The article is useful for develop the guality of the educational of language history, historical lexicology and dialectology subjects and also usefull for students of philological faculties. The same time the article can be useful in preparing multi volumes dialectological vocabularies and investigations on accent lexical and will give them a new direction and materials.
-
1.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
THEORETICAL PROBLEMS OF DERIVATOLOGY (WORD CREATION) IN THE DIALECTS AND ACCENTS OF NAKHCHIVAN
(11155|0,9795727729797363)
[Zulfiyye ISMAYIL]
The word creation problem exist in the …
The word creation problem exist in the dialects and accents of Nakhchivan and the Eastern Anatolia is first time comparative investigated in this article. Word creation and semantics problem in Nakhchivan group of dialects and accents of Azerbaijan language also will be systematically investigated first time. The purpose of this article is to investigate the materials of Nakhchivan and the Eastern Anatolia dialects and accents in historical-ethimological plan. The article is useful for develop the guality of the educational of language history, historical lexicology and dialectology subjects and also usefull for students of philological faculties. The same time the article can be useful in preparing multi volumes dialectological vocabularies and investigations on accent lexical and will give them a new direction and materials. Keywords: Nakhchivan derivatologiya, semantik, fonetik, morfoloji, sintaktik, dialects, accents
Daha çox
-
2.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
THE WORD CREATION CONNECTED WITH THE NAME OF THE WEAVING THINGS IN NAKHCHIVAN DIALECTS AND ACCENTS
(11157|0,8296092748641968)
[ZH Ismayil]
The word creation problem exist in the …
The word creation problem exist in the dialects and accents of Nakhchivan is first time comparative investigated in this article.
Daha çox
-
3.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
NAHÇIVAN VE TEBRİZ AĞIZLARINDA MORFOLOJİ ÜSULLA SÖZYAPIMININ KIYASLAMALI İNCELENMESİ
(11156|0,7423352003097534)
[Zülfiyye Ismayıl]
Məqalədə Naxçıvan və Təbriz dialektinin Azərbaycan dilinin …
Məqalədə Naxçıvan və Təbriz dialektinin Azərbaycan dilinin dialekt sistemindəki mövqeyini müəyyənləşdirilmiş, onun qədim və spesifik xüsusiyyətləri aşkara çıxarılmış, bu dialektlərin Azərbaycan ədəbi dililə, digər dialektlərlə oxşar və fərqli cəhətlərini müəyyənləşdirilmiş, onlar tarixi-müqayisəli metod əsasında izah edilmişdir. Naxçıvan və Təbriz dialektinin fonetik və morfoloji quruluşunda, leksik tərkibində nəzərə çarpan işlək formaları ümumiləşdirilmiş, dilçiliyimiz üçün faydalı olan xüsusiyyətləri ön plana çəkilmiş, onları doğuran səbəbləri ümumtürkoloji səviyyədə təhlil tədqiqata cəlb edilmişdir. Naxçıvan və Təbriz dialektində morfoloji yolla söz yaradıcılığı prosesində Azərbaycan dilinə məxsus sözdüzəldici şəkilçilər üstünlük təşkil edir. Fars mənşəli şəkilçilər isə yalnız Təbriz dialektində işlənmir, bunlar təxminən alınma sözlərin tərkibində dilimizə keçmiş və şəkilçiləşmiş formada bu gün də söz yaradıcılığı prosesində iştirak edir. Azərbaycan dilində morfoloji yolla söz yaradıcılığı prosesinin öyrənilməsində, qədim sözdüzəldici şəkilçilərin aşkara çıxarılmasında dialekt və şivələrimizin materialları yazılı abidələr qədər mühüm rol oynayır. Belə ki, hər bir dialekt və yaxud şivə araşdırıldıqda səciyyəvi şəkilçilərlə yanaşı, qədim formalar da müəyyən olunmuşdur.. Bu məqalədə Naxçıvan dialekti ilə Təbriz dialekti arasında apardığımz müqayisənin ən başlıca səbəbi hələ orta əsrlərdə ictimai-iqtisadi və siyasi şəraitin təsiri ilə təbrizlilərin danışıq dilinin dialekt səviyyəsinə yüksəlməsidir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Ş.İ.Xətai, S.Ə.Nəbati, M.Möcüz, Heyran xanım, M.Şəhriyar və Səhənd kimi şairlərin əsərlərində də Təbriz dialektinin xüsusiyyətləri özünü göstərir.
Daha çox
-
4.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
СЛЕДЫ ДРЕВНЕЙ ИСТОРИИ В ДИАЛЕКТАХ И ГОВОРАХ НАХЧЫВАНА И ВОСТОЧНОЙ АНАДОЛЫ
(11153|0,7057217955589294)
[ЗИ Гусейн]
В статье говорится о следах древней истории …
В статье говорится о следах древней истории в диалектах и говорах Нахчыванской Автономной Республики и Восточной Анадолы. По нашему мнению большинство древние языковые элементы были сбережены и оставлены на этих регионах. Из диалектах и говорах Нахчывана и Восточной Анадолы собраны и систематизированы слова терминологического характера.
Daha çox
|
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
AZƏRBAYCAN DİLİNDƏ DERİVATOLOGİYANIN SİNXRON VƏ DİAXRON ASPEKTLƏRİ(11166)
['Zulfiyya İsmayıl']
Bu məqalədə derivatologiyanın tərkibi xüsusiyyətləri və onun problemləri araşdırılır. Azərbaycan dilçilik elminin leksikolologiya bölməsinə onomalogiya, semasiologiya, etimologiya və derivatologiya daxildir Derivatologiya demək olar ki, dilçiliyin bütün şöbələri ilə sıx əlaqədardır. Derivatologiya termini Azərbaycan dilçilik elminə ötən əsrin ortalarından daxil olmuşdur. Derivatologiya demək olar ki, Azərbaycan dilçilik elminin dörd sahəsi ilə sıx sürətdə bağlıdır. Bu əsnada qeyd etmək lazımdır ki, derivatologiya leksika, morfologiya və sintaksislə bir başa əlaqədə inkişaf edir. Dildəki bütün sözləri sözyaratma yolu ilə yaranırr. Həmçinin məqalədə derivatologiyanın yəni sözyaratmanın yaranma yollarından bəhs açılır. Azərbaycan dilində başlıca olaraq dörd yolla söz yaradılır: 1) semantik; 2) fonetik; 3) morfoloji və 4) sintaktik yolla. Son illər müxtəlif dillərdə derivatologiya problemləri ilə bağlı yazılan əsərlər bu dilçilik bölməsinin gərəkliliyini bütün aydınlığı ilə göstərdi. Dilin derivatoloji quruluşundakı mexanizmi açmaq, dil sisteminin qədim dövrünə enmək, onun daxili inkişaf tendensiyalarını üzə çıxarmaq imkanına malik olan derivatologiyanın öyrənilməsi Azərbaycan dilçiliyinin qarşısında duran ən aktual problemlərdən biridir. Derivatologiya problemlərinin araşdırılmasından alınan nəticələr, təkcə Azərbaycan dilinin deyil, başqa türk dillərinin tarixinə də yeni baxışla yanaşmağa imkan verir. Türk dilləri sisteminin neçə min il əvvəl aldığı vəziyyətdə pozulmadan davam etməsi və ümumi inkişaf tendensiyaları əsasında bugünkü vəziyyətə gəlib çatması derivatoloji yozumda daha aydın görünür. Hətta Azərbaycan dilinin derivatologiyası üzərində aparılan ilkin …
-
1.
Fikrət Süleyman oğlu Əhmədov (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatı)
" Kitabi-Dədə Qorqud" un XVI-XVIII Əsr Borçalısındakı İzləri
(7798|0,8016687035560608)
[Fikrət Süleymanoğlu]
Azərbaycan qorqudşünaslığı qarşısında duran həlli vacib prob-lemlərdən …
Azərbaycan qorqudşünaslığı qarşısında duran həlli vacib prob-lemlərdən biri də eposun əlimizdə olan variantının Cənubi və Cənub-şərqi Gürcüstan-о cümlədən qədim Borçalı eli ilə bağlı ilgilərinin aydınlaşdırılmasıdır. Filologiya elmləri namizədi Ş. Məmmədlinin" Kitabi-Dədə Qorqud" yubiley toplusuna daxil edilmiş" Dədə Qorqudun Borçalı izlərinə dair" məqaləsi [3-148-150] və bir neçə ötəri mülahizə istisna olmaqla əslində bu sahədə elə bir iş də görülməyib. Halbuki bəzi araşdırıcıların fıkrincə, yaxın gələcəkdə ən sensasiyalı sürprizləri məhz bu" səmt" dən gözləmək olar.Məlumdur ki, eposun Cənubi Gürcüstan və Borçalı ilə bağlı ma-raq doğuran məqamlarının başında Qorqudoba, Ağcaqala, Ağısqa, Ağ-lağan, Soğanlıq-Qorqud, Ulaşlı, Tuman qalası və s. kimi tarixi türk yurdları dayanır. Epos qəhrəmanları" sası dinli Gürcüstan ağzındakı" həmin yerlərdə" ov ovlayıb, quş quşlayıb", vuruşub, ömür-gün sürməklə yanaşı, həm də bu" doqquz tümən" ölkədən bac alırlar. Ş. Məmmədlinin yuxarıda haqqında danışdığımız məqaləsində adı keçən yer adları ilə əlaqədar məlumatlarına əlavə olaraq qeyd etmək istərdik ki, Ağcaqala dedikdə, yalnız ağqoyunlu Yaqub Sultanın 1480-ci ildə Gürcüstan valisinin hərəkətlərinə nəzarət üçün təzədən inşa etdirib qədim Dəmirçihəsənli tayfasına bağışladığı məşhur qala [5-228] deyil, həm də neçə para kəndi əhatə edən Ağcaqala nahiyəsi də nəzərdə tutulmalıdır. Çünki hələ 1728-ci ildə tərtib edilmiş" Tiflis əyalətinin müfəssəl dəftəri" nə görə də Ağcaqala tarixi Borçalı ərazilərində yaşayan yerli türklərin orta nüfuzlu nahiyələrindən biri olaraq qalırdı [15-149, 176]. Elə həmin qaynağa görə XVIII əsrin əvvəllərində eposun …
Daha çox
-
2.
Vaqif Əziz oğlu Yusifov (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Ədəbi tənqid)
Bir riyaziyyatçinin şair dünyasi/Hamlet İsaxanlının bədii yaradıcılığı barədə
(8994|0,7952515482902527)
[Vaqif Yusifli]
Elmin poeziyaya, yaxud poeziyanın elmə təsiri ilə …
Elmin poeziyaya, yaxud poeziyanın elmə təsiri ilə bağlı yüzlərlə misallar gətirmək olar. Füzuli deyirdi ki, elmsiz şeir əsası yox divar kimidir, əsası yox divar da qayətdə bietibar olur. Şeirdəki elmilik bizim fikrimizcə, bədii fikrin məntiqi mühakimə ilə, tezis-antitezis üsulu ilə ifadə edilməsi, həyat həqiqətinin nə qədər obrazlı şəkildə olsa da, inandırıcı-ağlabatan tərzdə ifadə olunması, elmi fikirlərə, təsbit olunmuş əqli nəticələrə istinad edilməsi deməkdir. Bu haqda mərhum füzulişünas Sabir Əliyevin dahi şairə həsr etdiyi tədqiqatda xeyli qiymətli fikirlər vardır. Təbii ki, hər hansı bir poetik əsərin əsasında fikir durur, bu fikir obrazlı şəkildə ifadə olunursa, şeirin bütün komponentlərində şair xəyalı ilə alim təfəkkürü qovuşursa, o zaman şeirdə elmilik özünü doğruldur. Vaxtilə elmi əsərlərin şeirlə yazılması ayrı şeydir, amma şeirin özündə fikrin, məntiqi mühakimənin olması vacibdir.
Daha çox
-
3.
Almaz Qasım qızı Binnətova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan-Türkmənistan-Özbəkistan ədəbi əlaqələr)
ƏLİŞİR NƏVAİ: HƏYATI, DÖVRÜ VƏ YARADICILIĞI
(7342|0,7825533151626587)
[Almaz Ulvi Binnatova]
Dahi mütəfəkkir Əlişir Nəvai biri-birindən gözəl, lirik-romantik, …
Dahi mütəfəkkir Əlişir Nəvai biri-birindən gözəl, lirik-romantik, realist-tarixi, ədəbi-bədii, fəlsəfi-təsəvvüf və elmi-nəzəri əhəmiyyətə malik ölməz əsərlər müəllifidir ki, dünya klassikləri sırasında özünəməxsus yer tutmuşdur. Təqdim olunan bu məqalədə şairin həyatı, dövrü, yaradıcılığı haqqında faktlara isnadən geniş araşdırmalar təqdim olunur. Ilk olaraq, Nəvainin doğulub – böyüdüyü ailə haqqında, onun uşaqlıq və gənclik illəri, şairlik həyatına ilk addımları araşdırılmışdır. Daha sonra elə bu müstəvidə şairin yaşadığı dövr xarakterizə olunur. Onun teymurilər sarayı ilə əlaqəsi təsirində dövrün ictimai-siyasi hadisələrinə işıq salınır. Burada Nəvai və onun ailəsinin fəaliyyəti, tutduğu mövqe aydınlaşdırılır. Daha sonra Nəvai yaradıcılığı haqqında araşdırmalar təqdim olunur. Oxucu Nəvainin bütün ədəbi irsi i tarixi xronologiya ilə məlumatlandırılır. Tədqiqatçılar üçün bu mənbələr ilk dəfə ümumiləşdirilmiş şəkildə diqqətə çatdırılır. Nəvainin yaşam tərzi, onun müasirdaşları böyük övliya və şairlərlə görüşü, ustadları, dostları, Şah Hüseyin Bayqara ilə dostluq əlaqələri tam təfərrüatla verilməsi də maraqlı təsir bağışlayır. Çağatay türkcəsində ilk “Xəmsə” müəllifi, “Divan”ları, elmi-nəzəri əsərləri və onlar haqqında yığcam məlumatla tanışlıq məqalənin üstünlüklərindən hesab edə bilərik. Çağatay türkcəsində yazılmış təzkirələrin (“Məcalis ün-nəfais” və “Nəsaim ül-məhəbbət”) ideya-məzmun xüsusiyyətləri, yazılma tarixləri (səbəbləri) və elmi-nəzəri əhəmiyyəti aşıqlanmışdır. “İki dilin müqayisəsi” (“Muhakimət ül-lüğəteyn”) elmi əsərində fars dili ilə türk dilinin müqayisəsi konkret misallarla göstərilir və türk dilinin üstünlüklərini göstərmişdir. Bu əsər biu gün də öz …
Daha çox
-
4.
Ülkər Zakir qızı Məmmədova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Ortaq başlanğıc və İntibah dövrü Azərbaycan Ədəbiyyatı)
EYNƏLQÜZAT MİYANƏCİNİN HƏYATI VƏ ZƏNGİN İRSİ/Aynalkudat Miyaneci’nin Hayatı ve Zengin Kültürel Mirası/Life and Rich Heritage Aynalkuzat Miyanedji
(9345|0,7714135646820068)
[Ülkər Məmmədova]
Orta əsrlər müsəlman Şərqinin mədəni inkişafında böyük …
Orta əsrlər müsəlman Şərqinin mədəni inkişafında böyük xidmətlər göstərmiş şəxsiyyətlərdən biri də Eynəlqüzat Miyanəcidir. Mənbələrdə hər zaman mütəfəkkir XII əsrin böyük filosofu, şairi və ədibi kimi xatırlanır. Onun yaradıcılığı fəlsəfi istiqamətdən daha çox tədqiq olunmuşdur. Lakin əsərlərinin dili, ifadə xüsusiyyətləri ədəbi cəhətdən araşdırmaq imkanı yaradır. Eynəlqüzat Miyanəcinin babası və atası dövrünün tanınmış şəxsiyyətləri sayılmışlar. Ümumiyyətlə, mənbələrdə mütəfəkkirin ailəsi, həyatı ilə bağlı məlumatlar azdır və bir-birlərini təkrarlayır. Lakin hər zaman orta əsr müəllifləri əsərlərində onlar haqqında yüksək fikirlər yazmışlar. Məqalədə Eynəlqüzat Miyanəcinin yaradıcılığı barədə məlumat verilmiş, onlardakı bədii xüsusiyyətlər daha geniş şərh olunmuşdur. Əqidəsi uğrunda öldürülmüş görkəmli şəxsiyyətin panteizm cərəyanının əsasını qoyması və sonrakı yüzilliklərdə yaşamış digər filosofların, İmadəddin Nəsiminin ondan təsirlənməsi bildirilmişdir. Burada əsas mənbə kimi alim “Qəribin şikayəti” əsərinə müraciət edilmişdir. Əsərdə dostluqla bağlı fikirlər Şihabəddin Yəhya Sührəvərdinin əsərilə müqayisə olunmuşdur. Əsərdə maraq yaradan mövzulardan biri Eynəlqüzat Miyanəcinin dini rəvayətə müraciətidir. Mütəfəkkir burada öz vəziyyətini Yusifin başına gələn əhvalatla müqayisə etmişdir. Müəllif ona istiqamətlənmiş ittihamların əsasında söylənilən üç məsələni deyil, cahillərin bacarıqlı insanlar qarşısında acizliyini göstərmişdir. Ümumiyyətlə, Eynəlqüzat Miyanəcinin yaradıcılığı XII əsrin elmi və ədəbi mühitinin qiymətli sərvətidir. Azərbaycan mədəniyyət tarixində onun öz yeri vardır. Azerbaycan’ın ünlü düşünürü Aynalkudat …
Daha çox
-
5.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
Development points of the derivation process related to Nakhchivan dialects and accents (based on written and oral literary and artistic examples)
(11152|0,7041126489639282)
[Zulfiyya Ismayil]
In linguistics, the study of the characteristics …
In linguistics, the study of the characteristics of acquisition of dialects is of particular importance. In particular, the study of dialects based on written and oral literary examples plays an important role for research in this field. Until 1920, Azerbaijani dialects played a fundamental role in the development of the literary language of Azerbaijan. The role of dialects in enriching the lexicon of the literary language is irreplaceable. Thus, dialect words have become the source and base of the lexicon of the literary language. Now this process is going in another direction. In other words, the literary language affects dialects and changes them, creates conditions and grounds for the reduction and disappearance of the expressive function of dialect words. But for now, dialects remain as an independent language unit in the national language. As the literary language affects the dialects, their phonetic, grammatical systems and pronunciation rules also change. They lose their unique features and approach the literary language. The research article deals with the creation of words related to dialects in prose. Word formation of both suffixes is proved by selected examples from the literature. In conclusion, let's note that word-forming affixes have more stylistic features in works written in spoken language, and their study is important from a philological aspect.
Daha çox
|
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
“KİTAB-I DEDE KORKUT” DESTANLARI AĞZINDA İSİM TAMLAMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME(11168)
['Zülfiyye İSMAYİL']
Azerbaycan Türkçesinin kelime grupları çok ilginç bir gelişme süreci geçirmiştir. Bu çerçevede, ismin tamlama sistemlerinin diğer beş grubu, oluşumu ve gelişimi bakımından kendine özgü bir özellik sergilemektedir. Buna rağmen, şimdiye kadar bu söz grupları dilimizin eski ve orta çağ yazılı kaynaklarını araştıran uzmanların dikkatini çekmemiştir. Biz bu grupları gayri-tayinî ismî birleşmeler (belirsiz isim grupları) terimi adı altında inceleyeceğiz.
-
1.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
NAHÇİVAN'IN HAYKALTARAŞLIK TARİHİ
(11394|0,8403939604759216)
[Toğrul HALİLOV]
Makalede Nahçivan’daki Tunç Çağı yerleşimlerde bulunmuş kil …
Makalede Nahçivan’daki Tunç Çağı yerleşimlerde bulunmuş kil figürinlerden bir grubu (boğa, keçi, köpek, at, insan) araştırılmıştır. Bunlar Güney Kafkasya ve Orta Doğu arkeolojik yerleşimlerinden bulunmuş arkeolojik malzemelerle kıyaslamıştır. Bilimsel araştırma sonucunda belirlenmiştir ki, kil hayvan figürinleri eski çiftçi ve hayvancılıkla uğraşan aşiretlerin yaşam tarzını ve dini-ideolojik görüşlerini yansıtıyor.
Daha çox
-
2.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
NAHÇIVANIN SON TUNÇ ÇAĞI YERLEŞİMLERİNDE BULUNAN SİLİNDİR MÜHÜRLER
(11245|0,8232054710388184)
[Toğrul HALILOV]
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde …
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde özerk bir devlettir. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin zengin tarihi vardır. Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinde çok sayıda arkeolojik yerleşimler bulunmaktadır. Onlardan bir grubu Son Tunç çağına aittir. Son Tunç çağı yerleşimlerinden bulunan arkeolojik bulgular eski çağ tarihimizin, maddi ve manevi kültürümüzün öğrenilmesi bilimsel açıdan önemlidir. Onların incelenmesi sırasında önemli bilimsel sonuçlar elde ede biliriz. Bu tür arkeolojik bulgulardan bir grup Son Tunç Çağına ait kil mühürlerdir. Onların özellikleri ve yayılma alanı hakkında sistematik biçimde araştırma yapılmadığından konu tarafımızdan incelenmiştir. Çalışma alan araştırması, kütüphane incelemeleri ve Milli Azerbaycan Tarihi Müzesinde bulunan arkeolojik bulgular vasıtasıyla yürütülmektedir. Çalışmada Nahçıvanın Erken Tunç çağı yerleşimlerinden bulunan kilden yapılan minyatür seramikler sistematize edilmiş, onların biçimi, özelliği, kullanımı, yayılım alanı vb. incelenmiştir. Araştırma sırasında bu arkeolojik bulguların tesadüfen yapılmadığı, onların mantıksal anlamının olduğu belirlenmişdir. Dünyanın tüm bölgeleri gibi Nahçıvanda da M. Ö II-I binyıllarda mühürler toplu olarak geliştirilmemiş, siparişe göre farklı biçimlerde yapılmıştır. Bu arkeolojik bulgular MÖ II binyıllarda Nahçıvanda sınıflı toplumun, devletin oluşumunu kanıtlayan arkeolojik bulgulardandır. Onlardan güvenliği sağlamak, kimlik bilgilerini belirlemek için kulanmışlar. Mühürlerin üzerine çekilmiş resimler insanların dini-ideolojik görüşleri ile bağlılık oluşturuyor. Onların biçiminde ve desenlerinde yerel özellikle yanı sıra diğer kültürlerle benzerliğin …
Daha çox
-
3.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
NAHÇIVAN'IN ERKEN DEMİR ÇAĞI KÜLTÜRÜ.
(11319|0,7975053787231445)
[Toğrul HALİLOV, Cengiz YAVAN]
Makalede Nahçıvan’ın Erken Demir Çağı arkeolojik buluntuları …
Makalede Nahçıvan’ın Erken Demir Çağı arkeolojik buluntuları incelenmektedir. Buralarda bulunan arkeolojik materyaller sistemleştirilmiş ve mukayese edilmiştir. Nahçıvan’ın Erken Demir Çağı buluntuları, Azerbaycan arkeolojisinde önemli bir yer tuttuğu belirtilmekte ve bilimsel önem taşımaktadır.
Daha çox
-
4.
Eşqanə Akif qızı Babayeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Türk xalqları ədəbiyyatı)
Safahat’ta Aydın Profili
(7788|0,7908480167388916)
[Yaşar ŞENLER]
Aydın kavramı tarih boyunca değişiklikler geçirmiş, dönemine …
Aydın kavramı tarih boyunca değişiklikler geçirmiş, dönemine ve tanımlayanına göre farkılıklar kazanmış, bazen adını hak etmiş, bazen yabancılaşmanın adı olmuş bir kavramdır. Diyebiliriz ki her düşüncenin, düşünce gurubunun, her siyasi bakışın, her toplumsal yapının kendine has farklı bir aydın tanımı vardır. Elbette bu tanımlar, kişinin kabul ve redlerine göre biçimlenir. Herkes kendi duygu, düşünce, ideal, sosyal bakış açısına göre bir tanım ve anlayış ortaya koyacaktır.
Daha çox
|
