Könül Həmid qızı Hacıyeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Ortaq başlanğıc və İntibah dövrü Azərbaycan Ədəbiyyatı)
Cahanşah Hǝqiqi Mǝsnǝvilǝrinin Yaranmasında Mövlana Yaradıcılığının Rolu(7946)
['Könül Hacıyeva']
XV yüzillikdə ərsəyə gələn məsnəvilər içərisində Cahanşah Həqiqinin fars dilində qələmə aldığı məsnəvilər şairin farsca yaradıcılığını dəyərləndirmək baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Qeyd etmək lazımdır ki, şairin bu şeir formasında yazılmış əsərlərinə fars dilində yazıya aldığı digər şeirlərlə birlikdə üçüncü, ən mükəmməl hesab olunan nüsxədə rast gəlmək mümkündür. Tehran Universitetinin Mərkəzi Kitabxanasında aşkar edilən divan nüsxəsində farsca 90 məsnəvi vardır. Bu əsərlərlə tanış olduqda onların Mövlana Cəlaləddin Ruminin təsirilə yazıldığı görünür. Təsir ilk növbədə məsnəvi hissələrindəki nəsihətamiz, didaktik mövzularda özünü göstərir. Mövlana şeiriyyatının cazibəli təsirinə düşənlərin bir çoxu kimi, Həqiqi də bu görkəmli məsnəvi yaradıcısının istər deyim tərzini, istərsə də işlətdiyi mövzu və motivləri böyük məhəbbətlə izləyərək bu poetik irsin iziylə inamla addımlaya bilmişdir. Cahanşah Həqiqi kimi bir çox qələm sahibinin bu şeir formasına həvəslə müraciət etməsinin bir səbəbi də burada geniş mövzulardan rahatlıqla bəhs oluna bilməsidir. Ayrı-ayrı yüzilliklərdə yaşamalarına baxmayaraq hər iki şair arasındakı mənəvi bağlılıq, fikir vahidliyi, nəhayət, Mövlana Cəlaləddin Rumi dühasının sonsuz dərinliyinin Cahanşah Həqiqinin şeir-sənət dünyasına güclü təsiri onların yaradıcılıqları arasında ümumi cəhətlərin mövcudluğuna gətirib çıxarmışdır
-
1.
İsa Əkbər oğlu Həbibbəyli (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Rəhbərlik)
Heydər Əliyevin Müstəqil Dövlətçilik İdealları və Müasir Dövr
(9772|0,817271888256073)
[İsa Həbibbəyli]
Azərbaycan xalqının böyük oğlu, görkəmli dövlət xadimi …
Azərbaycan xalqının böyük oğlu, görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyev XX əsrin ikinci yarısından etibarən mənsub olduğu xalqın tarixi müqəddəratında həlledici rol oynamışdır. O, hələ sovet hakimiyyəti illərində Azərbaycan xalqının milli mənafelərinin qorunub saxlanılması üçün böyük addımlar atmışdır. Heydər Əliyev sovet dövründə Azərbaycan dilini dövlət dili səviyyəsinə qaldıran görkəmli dövlət xadimidir. Məhz onun xidmətləri sayəsində Azərbaycan keçmiş Sovetlər İttifaqında ən inkişaf etmiş ölkələrdən birinə çevrilmişdir. Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin qurulması və möhkəmləndirilməsi də Heydər Əliyevin adı və mübarizəsi ilə üzvi surətdə bağlıdır. Bütün bunlara görə Heydər Əliyev Azərbaycan xalqının ümummilli lideri kimi böyük tarixi ad qazanmışdır. “Heydər Əliyevin Müstəqil Dövlətçilik İdeallari və Müasir dövr” məqaləsi Heydər Əliyevin dünyagörüşünü, qırx ildən artıq böyük bir dövrdə həyata keçirdiyi milli dövlətçilik missiyasını, müstəqil respublika ideyasını, xalqının ana dili, təhsili, elmi, ədəbiyyatı, mədəniyyəti üçün cəsarətli və cəfakeş xidmətlərini, ərazi bütövlüyümüz naminə apardığı mübarizəsini, eyni zamanda keşməkeşli ömür yolunu hərtərəfli surətdə və yüksək ehtiramla dəyərləndirir, başqa cür desək, həqiqi alim təfəkkürü ilə tarixə həkk edir. Eyni zamanda “Heydər Əliyevin Müstəqil Dövlətçilik İdeallari və Müasir dövr” məqaləsində Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin döv¬lət¬çi¬lik tə¬li¬mi¬nin əsas ma¬hiy¬yə¬ti¬ və hə-dəf¬lə¬ri¬ təhlil edilir, görkəmli dövlət xadiminin mil¬li is¬tiq¬lal ide¬ya¬sının müasir dövrdə əhəmiyyəti elmi-obyektivliklə qiymətləndirilir.
Daha çox
-
2.
Təranə Məhəmməd qızı Abdullayeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Erkən realizm və yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatı)
Şah İsmayıl Xətayinin “Nəsihətnamə” Əsərinin Forma-Tematik Təsnifatı
(8832|0,8140808343887329)
[Terane Abdullayeva]
Klassik Şərq və Azərbaycan ədəbiyyatında hər hansı …
Klassik Şərq və Azərbaycan ədəbiyyatında hər hansı mövzuda öyüd, nəsihət vermək, insanlara, cəmiyyətə yol göstərmək məqsədilə yazılan əxlaqi-didaktik əsərlər nəsihətnamə adlanır. Belə əsərlərdən biri də Azərbaycanın görkəmli ictimai-siyasi və ədəbi şəxsiyyətlərindən olan Şah İsmayıl Xətayinin “Nəsihətnamə” məsnəvisidir. Əsər əsas etibarilə klassik üslub xüsusiyyətləri daşısa da, xalq ruhunun, xalq dil-şeir üslubunun bir çox cəhətlərini özündə ehtiva edir. “Nəsihətnamə”də vəhdəti-vücud fəlsəfəsi, təriqət əxlaqı ilə bağlı müxtəlif öyüdlər öz əksini tapır. Eyni zamanda Səfəvi hakimiyyətinin təbliği və buhakimiyyətin möhkəmlənməsinə xidmət göstərməsi əsərin ideya qayəsindən biri olmuşdur.Ümumiyyətlə, “Nəsihətnamə” məzmun, mövzu, janr, fəlsəfi mahiyyət, dil-üslub, sənətkarlıq baxımından, eləcə də dövrün tarixi-psixoloji vəziyyətinin, inanc sisteminin öyrənilməsi, həmçininədəbiyyatşünaslıq daxil olmaqla bir çox yöndən olduqca dəyərli əsərdir.
Daha çox
-
3.
Yeganə Ürfan qızı Baxşıyeva (Qafqazşünaslıq İnstitutu / Qafqaz tarixi və siyasəti (XX-XXI əsrlər) şöbəsi)
ERMƏNİSTAN-AZƏRBAYCAN MÜNAQİŞƏSİ: TARİX VƏ REALLIQLAR
(10605|0,8043157458305359)
[Baxşıyeva Yeganə, AMEA Qafqazşünaslıq İnstitutu]
İlkin mənbə və ədəbiyyatın təhlili göstərir ki, …
İlkin mənbə və ədəbiyyatın təhlili göstərir ki, ermənilərin Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının və təcavüzünün başlıca məqsədi tarixi Azərbaycan torpaqları hesabına erməni dövlətinin əsasını qoymaq və sonradan müxtəlif yollarla onu genişləndirərək" Böyük Ermənistan" yaratmaqdan ibarət olmuşdur. Ermənilər bir neçə yüz illərdən bəri öz krallarından və müstəqil idarəçilikdən məhrum olmaqla dövlətçilik prinsiplərindən uzaq olmuşdurlar. Ermənilərin kiçik qruplar halında məskunlaşdığı ərazilər türklər və iranlılar tərəfindən idarə edilmişdir və kiçik bir hissəsi Qarabağda bəzi məlikliklər formasında qalmışdır. Qarabağ xanlığında mövcud olan bu məlikliklər Rusiyaya meyilləndikləri səbəbindən zaman-zaman daxili ixtilaflar yaşamış və birləşə bilməmələri üzündən zəifləmişlər. Eləcə də tarixboyu elə bir ciddi, sanballı və davamlı dövlətçiliyə malik olmayan ermənilər çox vaxt dərəbəyliklər halında yaşamışlar. Belə bir …
Daha çox
-
4.
Zülfiyyə Hüseyn qızı İsmayıl (Naxçıvan Bölməsi / Dilçilik şöbəsi)
NAHÇIVAN VE TEBRİZ AĞIZLARINDA MORFOLOJİ ÜSULLA SÖZYAPIMININ KIYASLAMALI İNCELENMESİ
(11156|0,8042069673538208)
[Zülfiyye Ismayıl]
Məqalədə Naxçıvan və Təbriz dialektinin Azərbaycan dilinin …
Məqalədə Naxçıvan və Təbriz dialektinin Azərbaycan dilinin dialekt sistemindəki mövqeyini müəyyənləşdirilmiş, onun qədim və spesifik xüsusiyyətləri aşkara çıxarılmış, bu dialektlərin Azərbaycan ədəbi dililə, digər dialektlərlə oxşar və fərqli cəhətlərini müəyyənləşdirilmiş, onlar tarixi-müqayisəli metod əsasında izah edilmişdir. Naxçıvan və Təbriz dialektinin fonetik və morfoloji quruluşunda, leksik tərkibində nəzərə çarpan işlək formaları ümumiləşdirilmiş, dilçiliyimiz üçün faydalı olan xüsusiyyətləri ön plana çəkilmiş, onları doğuran səbəbləri ümumtürkoloji səviyyədə təhlil tədqiqata cəlb edilmişdir. Naxçıvan və Təbriz dialektində morfoloji yolla söz yaradıcılığı prosesində Azərbaycan dilinə məxsus sözdüzəldici şəkilçilər üstünlük təşkil edir. Fars mənşəli şəkilçilər isə yalnız Təbriz dialektində işlənmir, bunlar təxminən alınma sözlərin tərkibində dilimizə keçmiş və şəkilçiləşmiş formada bu gün də söz yaradıcılığı prosesində iştirak edir. Azərbaycan dilində morfoloji yolla söz yaradıcılığı prosesinin öyrənilməsində, qədim sözdüzəldici şəkilçilərin aşkara çıxarılmasında dialekt və şivələrimizin materialları yazılı abidələr qədər mühüm rol oynayır. Belə ki, hər bir dialekt və yaxud şivə araşdırıldıqda səciyyəvi şəkilçilərlə yanaşı, qədim formalar da müəyyən olunmuşdur.. Bu məqalədə Naxçıvan dialekti ilə Təbriz dialekti arasında apardığımz müqayisənin ən başlıca səbəbi hələ orta əsrlərdə ictimai-iqtisadi və siyasi şəraitin təsiri ilə təbrizlilərin danışıq dilinin dialekt səviyyəsinə yüksəlməsidir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Ş.İ.Xətai, S.Ə.Nəbati, M.Möcüz, Heyran xanım, M.Şəhriyar və Səhənd kimi şairlərin əsərlərində də Təbriz dialektinin xüsusiyyətləri özünü göstərir.
Daha çox
|
Könül Həmid qızı Hacıyeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Ortaq başlanğıc və İntibah dövrü Azərbaycan Ədəbiyyatı)
Osmanlı İstanbulu’nda Gelişen Azeri Sahası Divan Edebiyatı(7947)
['Könül Hacıyeva']
Osmanlıcanın yaygın olduğu dönem Türkçe’nin geçtiği şerefli dönemlerden biridir. Türkçe tüm dönemlerde olduğu gibi, yabancı dillerin etkisine rağmen bu aşamada da varlığını sürdürmüştür. Osmanlıcanın kaynakları arasında Farsça, Arapça olduğu gibi, Azeri sahası divan edebiyatı ile gelen Azerbaycan Türkçesi de önemli yer tutmaktadır. Bu bakımdan Türk edebiyatının bir bütün şeklinde araştırılması her zaman için büyük önem arz etmiştir. Azeri sahası Türk edebiyatı Türk şiirinin Azerbaycan sahasında oluşmuş örneklerinin mecmusudur. Azerbaycan Türkçesinde yazılan şiirler Osmanlı gazel edebiyatı hazinesine sevilerek-okunan değerli sanat incileri olarak dahil olmuştur.
-
1.
Eşqanə Akif qızı Babayeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Türk xalqları ədəbiyyatı)
YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU’NUN NUR BABAVE İSMAYIL ŞIHLI’NINDELİ KÜR ROMANINDA İNANÇ İSTİSMARI
(7785|0,8972920179367065)
[Eşqane Akif qızı BABAYEVA]
Bu çalışma, Türk ve Azerbaycan romanında din …
Bu çalışma, Türk ve Azerbaycan romanında din olgusu ve din adamı tipolojisinin nasıl bir bakış açısıyla ele alındığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Nitekim, yirminci yüzyılın başlangıcı Azerbaycan ve Türk edebiyatlarında dinî hurafelerin eleştirildiği birçok eser kaleme alınmıştır. Bilindiği üzere, Türk edebiyatında özellikle Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar, Sadri Etem, Reşat Enis Aygen gibi yazarların eserlerinde din adamlarının eleştirisi yer almıştır. Azerbaycan edebiyatında da Abdurrahim Bey Hakverdiyev, Celil Memmedguluzade, Yusuf Vezir Çemenzeminli gibi yazarların eserlerinde bu mesele konu edinilmiştir. Bu konuyu ele alan önemli yazarlardan biri de Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve İsmayıl Şihlidir. YK Karaosmanoğlu (1889-1974) Türk edebiyatının ünlü yazarlarındandır. Dönemin sosyal siyasal olayları kendine özgü şekilde yazarın romanlarına yansımıştır. Nur Baba romanı da yazarın önemli …
Daha çox
-
2.
Eşqanə Akif qızı Babayeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Türk xalqları ədəbiyyatı)
Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Nur Baba ve İsmayıl Şıhlı’nın Deli Kür Romanında İnanç İstismarı
(7695|0,8956968188285828)
[Eşqane Babayeva]
Bu çalışma, Türk ve Azerbaycan romanında din …
Bu çalışma, Türk ve Azerbaycan romanında din olgusu ve din adamı tipolojisinin nasıl bir bakışaçısıyla ele alındığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Nitekim, yirminci yüzyılın başlangıcıAzerbaycan ve Türk edebiyatlarında dinî hurafelerin eleştirildiği birçok eser kaleme alınmıştır. Bilindiği üzere, Türk edebiyatında özellikle Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar, Sadri Etem, Reşat Enis Aygen gibi yazarların eserlerinde din adamlarının eleştirisi yer almıştır. Azerbaycanedebiyatında da Abdurrahim Bey Hakverdiyev, Celil Memmedguluzade, Yusuf Vezir Çemenzeminligibi yazarların eserlerinde bu mesele konu edinilmiştir. Bu konuyu ele alan önemli yazarlardanbiri de Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve İsmayıl Şihlidir. YK Karaosmanoğlu (1889-1974) Türkedebiyatının ünlü yazarlarındandır. Dönemin sosyal siyasal olayları kendine özgü şekilde yazarınromanlarına yansımıştır. Nur Baba romanı da yazarın önemli yapıtlarındandır. İsmayıl Şıhlı (1919-1995) da, Azerbaycan edebiyatının ünlü yazarlarındandır. O, ünlü bir yazar, gazeteci, senaryoyazarı ve araştırmacı olarak bilinmektedir. İ. Şıhlı, 1965-1968 yılları arasında Azerbaycan YazarlarBirliği’nin ilk sekreteri olmuştur. 1976-1978de “Azerbaycan” dergisinin baş editörlüğünü yaptı. 1981-1987 yılları arasında Azerbaycan Yazarlar Birliği Başkanı oldu. 1984de Azerbaycan HalkYazarı onursal unvanıyla ödüllendirildi ve Azerbaycan Parlamentosunun üyesi oldu (1986, 1990). Onun hikâye, roman, anı, çeviri gibi birçok eseri vardır. Bunlardan, Doktorun Masalı (1947), AyrılanYollar (1957), Deli Kür (1968), Rakibim (1975), Beni kaybetmeyin (1984), Ölen Dünyam (1992) vs. isimlerini zikredebiliriz. Makalede …
Daha çox
-
3.
Eşqanə Akif qızı Babayeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Türk xalqları ədəbiyyatı)
YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU’NUN NUR BABA VE İSMAYIL ŞIHLI’NIN DELİ KÜR ROMANINDA İNANÇ İSTİSMAR
(7694|0,8956968188285828)
[Eşqane Babayeva]
Bu çalışma, Türk ve Azerbaycan romanında din …
Bu çalışma, Türk ve Azerbaycan romanında din olgusu ve din adamı tipolojisinin nasıl bir bakışaçısıyla ele alındığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Nitekim, yirminci yüzyılın başlangıcıAzerbaycan ve Türk edebiyatlarında dinî hurafelerin eleştirildiği birçok eser kaleme alınmıştır.Bilindiği üzere, Türk edebiyatında özellikle Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar, Sadri Etem,Reşat Enis Aygen gibi yazarların eserlerinde din adamlarının eleştirisi yer almıştır. Azerbaycanedebiyatında da Abdurrahim Bey Hakverdiyev, Celil Memmedguluzade, Yusuf Vezir Çemenzeminligibi yazarların eserlerinde bu mesele konu edinilmiştir. Bu konuyu ele alan önemli yazarlardanbiri de Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve İsmayıl Şihli`dir. Y. K. Karaosmanoğlu 1889-1974 Türkedebiyatının ünlü yazarlarındandır. Dönemin sosyal siyasal olayları kendine özgü şekilde yazarınromanlarına yansımıştır. Nur Baba romanı da yazarın önemli yapıtlarındandır. İsmayıl Şıhlı 1919-1995 da, Azerbaycan edebiyatının ünlü yazarlarındandır. O, ünlü bir yazar, gazeteci, senaryoyazarı ve araştırmacı olarak bilinmektedir. İ. Şıhlı, 1965-1968 yılları arasında Azerbaycan YazarlarBirliği’nin ilk sekreteri olmuştur. 1976-1978`de “Azerbaycan” dergisinin baş editörlüğünü yaptı.1981-1987 yılları arasında Azerbaycan Yazarlar Birliği Başkanı oldu.1984`de Azerbaycan HalkYazarı onursal unvanıyla ödüllendirildi ve Azerbaycan Parlamentosunun üyesi oldu 1986, 1990 .Onun hikâye, roman, anı, çeviri gibi birçok eseri vardır. Bunlardan, Doktorun Masalı 1947 , AyrılanYollar 1957 , Deli Kür 1968 , Rakibim 1975 , Beni kaybetmeyin 1984 , Ölen Dünyam 1992 vs.isimlerini zikredebiliriz. Makalede, her …
Daha çox
-
4.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü adına sahibi/Owned on behalf of Institute of Black Sea Studies by
(11249|0,8568899631500244)
[OKUR Mehmet, Öğr Üyesi Yüksel KÜÇÜKER, Öğr Üyesi Volkan AKSOY]
Bulgaristan sınırları içinde yaşayan Türklerin 906-908 yılları …
Bulgaristan sınırları içinde yaşayan Türklerin 906-908 yılları arasında ne gibi sorunları olabilir? 908 yılı Bulgaristan’ın Osmanlı’dan kesin olarak kopuşunu ifade etmektedir. Tam da bu tarihten iki yıl önce Filibe’de çıkan bir Jön Türk gazetesi olan Balkan’dan hareketle ülkede yaşayan Müslüman Türklerin sorunları üzerine eğilmek istedik. Elimizde öne çıkan veri kaynağı, Balkan gazetesinde yayımlanan hem başyazar Edhem Ruhi’nin yazıları hem de gazeteye yazı gönderen okurların mektuplarıdır. GerekEdhem Ruhi’nin yazılarına gerekse okur mektuplarına ciddi bir şekilde eğildiğimizde gördüğümüz manzara beklediğimizden çok farklıdır. Edhem Ruhi ve okurlar gazetede, sorun olarak daha çok Müslüman toplumun iç problemlerini merkeze almıştır. Öne çıkan sorunlar ise şunlardır: Partizanlık, müftüler, mektepler, vakıflar. Ancak bu sorunların her biri bir diğeri ile yakından ilgilidir. Bu da sorunların daha karmaşık ve girift bir hâle gelmesine sebep olmuştur.
Daha çox
-
5.
Könül Həmid qızı Hacıyeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Ortaq başlanğıc və İntibah dövrü Azərbaycan Ədəbiyyatı)
15. YÜZYILDA OSMANLI TOPRAKLARINA GÖÇ ETMIŞ AZERBAYCAN ŞAIRLERI
(7950|0,7268277406692505)
[Könül HACIYEVA]
Tarihi ve edebi kaynaklardan bilindiği üzere, Osmanlı …
Tarihi ve edebi kaynaklardan bilindiği üzere, Osmanlı topraklarına bir çok yerlerden bilim adamları, şair ve filozoflar gelerek yerleşmiş ve burada şöhret elde etmişler. Onlar arasında çok sayıda Azerbaycan asıllı şair ve düşünürler de vardı. Azerbaycan şairlerinden birçoğu 15. yüzyıldan başlayarak Anadolu’ya göç etmişler. Bu durumu birtakım siyasi ve sosial nedenler de etkilemiştir. Azerbaycan kökenli şairler arasında şiirlerini, dini, felsefi düşüncelerini daha geniş bir toplum içinde yaymak amacıyla yola çıkan san’atkarlar da vardı.Azerbaycan Türkçesinde yazılan şiirler Osmanlı gazel edebiyatı hazinesine sevilerekokunan değerli sanat incileri olarak dahil olmuştur. Burada Prof. Dr. MF Köprülünün kanaatını hatırlatmak isteriz:“... Azeri şairlerinden bazıları, bilhassa Türkiye’de uzun süre kalanlar, esasen edebi Azeri lehcesinden pek farklı olmayan, Osmanlı lehcesiyle de yazmışlardır...” 1 Ünlü edebiyat araştırmacısının bu haklı tespiti esasen 15.-16. yüzyıllarda yaşamış Azerbaycan şairleri hakkındadır. Azerbaycan şairleri Farsça şiir yazmakla beraber, Türk dilinde de eşsiz sanat eserleri ortaya koymuşlardır. Bu dönemin yetirdiği üstad sanatkarlar arasında 15. yüzyılın Kişverî, Halîlî, Hakiki, Hidayet, Habîbî, 16. yüzyılın ise Hatayi, Fuzuli, Şahii, Sehabi, Tebrizli Penahi, Mesihi gibi şairleri vardı. Onlardan birçoğu Osmanlı saraylarına teşrif ederek burada yaratıcı faaliyetlerini başarıyla sürdürdü. Osmanlıcanın hakim olduğu bu sarayda hem Farsçayı, hemde Türkçeyi bilen Azerbaycanlı sanatkarlar için ortama alışmak hiç de zor olmamıştı. Güney Azerbaycan’dan buraya göç etmiş Halîlî ve aslen Kuzey Azerbaycan’dan olan Habîbî eserlerinin büyük kısmını …
Daha çox
|
Könül Həmid qızı Hacıyeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Ortaq başlanğıc və İntibah dövrü Azərbaycan Ədəbiyyatı)
AZERBAYCANA VE ANKARA YÖRESİNE AİT ORTAK ATASÖZLERI COMMONS PROVERBS OF AZERBAİJAN AND ANKARA REGİON(7948)
['Könül HACIYEVA']
Her halkın sözlü edebiyatı onun tarihini, kültürünü, yaşam tarzını ve ahlaki değerlerini içermektedir. Özellikle de atasözleri mensup olduğu halkın maneviyatı hakkında dolgun fikir oluşturmaktadır. Sunduğumuz bildiride hem Azerbaycanda, hem de Ankara yöresinde kullanılan deyim ve atasözlerinden bahsediliyor. Ortak ifadeler ve kullanma özellikleri incelenerek verilen örnekler bazında atasözlerinin içerik ve biçim açısından benzerliğine dikkat çekiliyor. Araştırma sırasında kıyaslamalar yapılarak Türk dillerinin bu iki lehçesindeki atasözlerinin aynı nitelikleri taşıdığına vurgu yapılıyor. Araştırmamızda Türk düşüncesini, geleneklerini kendinde yaşatan çeşitli halk deyimlerinin çağdaş günümüzde kullanıldığı yer ve ortamlardan bahsediliyor. Atasözlerinin öğütverici ve uyarıcı niteliğinin günlük hayatımızda önemli role sahip olması konusuna değiniliyor. Bildirideki Ankara yöresinde ve Azerbaycanda yaygın olan atasözü ve deyimlerden örnekler varılan kanıların doğruluğunu sergiliyor. Bu deyimler arasında yaptığımız karşılaştırma Türk fikir tarihinin ve ahlakının bütünlüğünü ve zenginliğini ortaya koymaktadır.
-
1.
Musa Cəfər oğlu Qasımlı (Qafqazşünaslıq İnstitutu / AMEA Qafqazşünaslıq İnstitutu)
Azerbaycan Türklerinin millî mücadele tarihi, 1920-1945
(10324|0,8548035025596619)
[Musa Qasımlı]
Konuya ilgi duyanların büyük bir zevkle okuyacağı …
Konuya ilgi duyanların büyük bir zevkle okuyacağı bu eser, Türk okurun zihnindeki Sovyet anlayışını tümden altüst edecektir. Bu bakımdan bu eser, yabancı (Eski Sovyetler Birliği, şimdiki Bağımsız Devletler Topluluğu ve Baltık ülkeleri dışında kalan) ülke edebiyatında içeriği bakımından bir ilk olma özelliği taşımaktadır. Yıllarca Türk ve Batı yazını Sovyet gerçeğini hep merak eder durmaktadır. Bu eser, ana konusu Azerbaycan olmasına karşılık Sovyet gerçeğinin küçük bir özetini ortaya koyacak bütün özellikleri taşımaktadır. Yazarın takındığı tutum ne olursa olsun, sunduğu yapıt bir gerçeğin aydınlatılmasından ibarettir. Musa Qasımlı, ünü bulunduğu ülke sınırlarının dışına taşan ender Azerbaycan tarihçilerindendir. Çalışmaları yerli ve yabancı tarihçilerin yapıtlarına kaynaklık edecek düzeyde titiz ve yoğun bilgi içermektedir. Yazarın eserlerinin en önemli özelliği, çalışmalarını zengin arşiv literatürü eşliğinde sürdürmüş olmasıdır. Elinizdeki çalışması da aynı niteliği göstermektedir. Sovyet Tarihi,“Büyük Çöküşün” ardından arşivlerde yatan sayısız belge ve kaynakların ortaya çıkışıyla adeta yeniden keşfedildi. Sovyet gerçeğini gözler önüne seren bu belgeler, bir dönemün üzerine serili “sürrealist” örtüğü kaldırarak olanı bütün çıplaklığıyla ortaya dökmektedir. Bu, kaynakların nitelikleri ve kritiği, yapıtın yazarınca tartışıldığından burada üzerinde durmayacağız. Ancak bir noktayı belirtmeden geçemeyiz. Bilindiği gibi, Sovyetler Birliğinin en belirgin özelliği gelmiş geçmiş en büyük" istihbarat ağına sahip bir devlet" oluşuydu. 1985 yılı kayıtlarına göre, Sovyet Gizli Servisi KGB sıralarında 300.000'den fazla istihbarat görevlisi bulunmaktaydı. Bunu anlamak için …
Daha çox
-
2.
Zaur Həsən oğlu Həsənov (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Rəhbərlik)
İskit ve Türk-Moğol Halklarina Ait Ayni Gelenekler, Kültler ve Psikolojik Özellikler
(10092|0,8203309178352356)
[Zaur Hasanov]
Bu çalışmada, İskitler ve Türk-Moğol halklarının çeşitli …
Bu çalışmada, İskitler ve Türk-Moğol halklarının çeşitli geleneklerinin araştırılması neticesinde şu aşağıdaki gibi paralellikler tespit edilmiştir: 1) İskitlerin defin gelenekleri Asya Hunları, Avrupa Hunları ve Göktürklerin defin geleneklerinin aynısıdır; 2) İskitlerin ve Asya Hunlarının arasında kan yemini törenleri açısından da paralellikler söz konusudur; 3) İskitlerdeki mağlup olmuş düşmanlarının kafataslarını içecek kabı olarak kullanma geleneğinin aynısı Asya Hunlarında da vardır. Bunun yanı sıra savaş ganimetlerinin üleştirilmesi hususunda da İskitler ve Asya Hunları arasında aynı gelenekler söz konusudur; 4) Asya Hunları, Avrupa Hunları ve İskitlerle ilgili Çince, Yunanca ve Latince yazılı kaynakların karşılaştırılması neticesinde bu halklarda savaş tanrısının ilahî kılıçla ilişkilendirilmesinin de aynılık arz ettiğini görmek mümkündür; 5) yine Kraliyet (Hükümdar, Çar) İskitleri, Asya Hunları ve Göktürklerle ilgili Çince, Yunanca ve Latince yazılı kaynakların karşılaştırılması neticesinde bu çalışma, söz konusu haklarda anti-asimilasyon psikolojisinin de aynılık arz ettiğini göstermektedir.
Daha çox
-
3.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
Erken Demir Çağı'nda Orta Anadolu: Kültürel yapı ve arkeolojik veriler
(11377|0,8136100769042969)
[İlker Çakmak]
Bu çalışma, Erken Demir Çağı'nda (M.Ö. 1200-800) …
Bu çalışma, Erken Demir Çağı'nda (M.Ö. 1200-800) Orta Anadolu'nun kültürel özelliklerini, dönemin mimari ve seramiklerini tartışarak değerlendirmeyi amaçlar. Bu bağlamda, Gordion, Boğazköy / Hattuşa ve Kaman-Kalehöyük'ü içeren üç ana merkezin yanı sıra İç Anadolu'daki çeşitli il sınırlarında gerçekleştirilen arkeolojik yüzey araştırmaları da veri olarak kullanılmıştır. Bu merkezlerdeki Erken Demir Çağı arkeolojik verilerinde de izlenildiği üzere, M.Ö. birinci binin başlarında kültürel ve bölgesel çeşitlilik mevcuttur; bu muhtemelen 1200'den sonra Hitit krallığının yıkılışından sonra merkezi otoritenin olmamasından kaynaklanır M.Ö. birinci binin başına tarihlenen seramikleri değerlendiren birçok bilim insanı, özellikle Erken Tunç ve Orta Tunç Çağı'na tarihlenen yerel malzemelerle (yani 3. Binin sonlarına ve M.Ö. 2. binyılın ilk yarısı) bir bağlantı bulmaya çalışmaktadırlar.
Daha çox
-
4.
Lamiyə Məcid qızı Nəsirova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan-Asiya ədəbi əlaqələr)
“Cangar” ve “Köroğlu” Destanları Arasındaki Epik Benzerlikler
(7975|0,8115438222885132)
[Lamiya Nasirova]
“Köroğlu”’ destanı ve Moğol kahramanlık destanlarından olan …
“Köroğlu”’ destanı ve Moğol kahramanlık destanlarından olan “Cangar” destanlarının ortaya çıktığı koşullar benzeştiğinden anlatılardaki karakterlerin özellikleri, motif, tema ve içerik, mitolojik hayal gücü ve olağanüstü unsurlar benzer ve ortak özellikler ihtiva etmektedir. Araştırmanın önemli bir yönü Moğol ve Türk halklarının zengin anlatı geleneklerinin incelenmesi ve kahramanların tarihsel mücadelesinin analizidir. Araştırmanın temel yöntemi analiz ve karşılaştırmalı analiz yöntemidir. Özgürlük, hak ve adalet mücadelesi her iki destanın ana temasıdır. Vatanın düşmanlardan korunması ve ülkenin savunulması destan kahramanları için yaşamın gayesi mertebesindedir. Kahramanların özgür bir yaşam için verdikleri mücadele her iki destanın temel motiflerindendir. Moğol destanında Cangar, Al Hongor, Sovar, Mingyan; “Köroğlu” destanında Deli Hasan, Ayvaz gibi kahramanlar yenilmez kahramanlardır. Halk edebiyatının ana öğelerinden biri olan mitlerin efsanelerdeki varlığı, tasvir edilen olaylarda efsanevi öğeler ve büyülü varlıklar, mitolojik dünya görüşünün izlerini yansıtmaktadır. “Cangar” destanında kahramanlar yeraltı dünyasının büyülü varlıkları ve onların efsanevi güçleriyle savaşmıştır. “Köroğlu” destanında da mistik bir dünya görüşünü ifade eden olaylar ve sihirli güçlere sahip karakterler vardır. Kahramanlık betimlemeleriyle zengin olan “Cangar” ve “Köroğlu” destanları halkın gelenek ve göreneklerinin, dünya görüşünün, millî ve manevi değerlerinin bir yansımasıdır.
Daha çox
-
5.
Ulduz Bəşir qızı Mürşüdova (Şəki Regional Elmi Mərkəzi / Ədabi-mədəni mühit, folklor və etnoqrafiya)
COMPARATIVE ANALYZES OF AZERBAIJAN AND NORTH AMERICAN NATIVE TRIBES’ CULTURES
(11470|0,7302762866020203)
[Ulduz Murshudova Bashir]
Overall, evidence reveals that wisdom is a …
Overall, evidence reveals that wisdom is a culturally situated and flexible construct, with culture playing a key role in influencing wisdom-related behaviors, which supports a constructionist explanation of wisdom and its evolution. Traditional Azerbaijani and North American cultures embrace pragmatism, believing that wisdom should be" practiced daily" and" preached personally." The knowledge gained in daily life must be put into practice to see if it is viable. Proverbs are popular wisdom and tradition belonging to Azerbaijan and North American cultures, which help us to foreground the values and shared beliefs held by a speech community. Thus, this research aims to analyze comparatively the functions of proverbs taking examples from Azerbaijan and North American folklore. In order to achieve this goal, we have applied Azerbaijan and North American theories to explain how proverbs allow the speaker to …
Daha çox
|
Könül Həmid qızı Hacıyeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Ortaq başlanğıc və İntibah dövrü Azərbaycan Ədəbiyyatı)
KARAKOYUNLU CİHANŞAH HAKÎKÎ’NİN FARSÇA DİVANI ÜZERİNE(7949)
['Könül HACIYEVA']
Bildiride, XV. yüzyılda yaşamış Tür soylu şair-hü ümdar Cihanşah Ha î î’nin Farsça divanı üzerine araştırma yapılmıştır. Şairin Farsça divanında hangi Tür ve Fars şairlerinden et ilendiği meselesine değinilere, divana dahil olan şiirlerin temati incelemesi yapılmıştır. Ayrıca, Azerbaycan edebîyatının en büyü şahsiyetlerinden olan Cihanşah Ha î î’nin Farsça eserleri de yü se şe ilde değerlendirilme tedir.
-
1.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
Son Tunç-Erken Demir Çağı'nda Nahçıvan'da Sanatkârlık
(11228|0,775784969329834)
[Toğrul HALİLOV]
Makalede Son Tunç-Erken Demir Çağı’nda Nahçıvan'daki, seramikçilik …
Makalede Son Tunç-Erken Demir Çağı’nda Nahçıvan'daki, seramikçilik üzerinde durulmuştur. Seramikçilik, Nahçıvan'ın en eski sanat alanıdır. Bu dönemde Azerbaycan'ın diğer şehirleri gibi Nahçıvan da önemli bir sanat merkezi olmuştur. Seramik ürünler boyut, biçim, desen, yapıldığı malzeme ve yapılış teknolojisine göre birbirinden farklıdır. Nahçıvan seramikçilerinin yapmış olduğu kil kaplar, sofra veya mutfak seramiği olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Aynı çağa ait arkeolojik materyallerin benzerlerine Güney Kafkasya ve Ortadoğu'daki Urmiye Havzası ve Doğu Anadolu'da rastlanmıştır. Karşılaştırmalı araştırma sonucunda belirlenmiştir ki, Nahçıvan'da en eski çalışma aletleri taştan ve kemikten yapılmıştır. Metal işlemenin kulanılması ile ilgili sonraki dönemde yeni tip iş aletleri yapılmıştır. Tunç ve Demir döneminde taş ve kemik aletler az kulanılmıştır. Belirlenmiştir ki, Nahçıvan’da Son Tunç Çağ-Erken Demir …
Daha çox
-
2.
Mərziyyə Allahyar qızı Nəcəfova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Müstəqillik dövrü Azərbaycan ədəiyyatı)
BAĞIMSIZLIK DÖNEMİNDE ZALİMHAN YAQUB’UN ŞİİRLERİNDE “KARABAĞ” TEMASI
(8213|0,7726365327835083)
[Merziyye Necefova]
Yirminci yüzyıl şiirimizin en unutulmaz ve parlak …
Yirminci yüzyıl şiirimizin en unutulmaz ve parlak figürlerinden biri olan Azerbaycan halkının en büyük oğlu Zalimhan Yaqub, zengin ve eşsiz yaratıcılığı, kamusal faaliyeti ve gerçek bir vatansever milliyetçi, Azerbaycanlı sevgilisi, vatandaş-entelektüel imgesi ile insanlarımızın ve edebiyatının ebedi anısına kazınmış. O, özel bir tonlamaya sahip bir şair, şair, hatip, belki de hayatında Azerbaycan'ın en ünlü ve önde gelen kişiliklerinden değerli övgü alan tek şairdir. Onun hakkında yüzlerce makale yazıldı ve eserleri Türk dünyası tarafından defalarca takdir edildi. Yüzlerce bilge insanın "Bu bir hakikat vergisi, doğuştan gelen bir yetenek, Tanrı'nın bir vergisi" dediğine tanık olduk. Sesinin tonu bakımından diğer tüm şairlerden farklıdır. Sadece şiiri için değil, felsefi düşünceleri için de hatırlandı. Zalimhan Yaqub, kelimelerin müzikle birliğini yarattı, müziğe olan sevgisi ve kelimeler en yüksek zirveleri fethetmesine yardımcı oldu. Zalimhan Yaqub, halkla bağlantılı bir şairdi, folklor üzerine çalışmasını temel aldı ve sözlü edebiyatımızın inceliklerinden bahsetti.
Daha çox
-
3.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
MÖ VI-I. YÜZYILLARDA NAHÇİVAN'DA SERAMİKÇİLİK
(11279|0,7575563192367554)
[Togrul Haliov]
Makalede MÖ IV-I. yüzyıllar arasında seramikçiliğin durumu …
Makalede MÖ IV-I. yüzyıllar arasında seramikçiliğin durumu araştırılmıştır. Araştırma sonucu seramikçiliğin Nahçivan'ın en eski sanat alanı olduğu tespit edilmiştir Bu dönemde Azerbaycan'ın diğer bölgeleri gibi Nahçivan da önemli sanat merkezi olmuştur. Seramik ürünleri boyutu, biçimi, üzerindeki desenleri, yapıldığı malzeme ve teknolojisine göre birbirinden farklıdır. Nahçivan seramikçilerinin yapmış olduğu kil kaplar tarım veya mutfak seramiği olmak üzere iki gruba ayrılır. Onların benzerleri Güney Kafkasya ve Orta Doğu'daki aynı çağın yapılarında, Urmiyya Havzası ve Doğu Anadolu'nun arkeolojik bulgularında bulunmuştur.
Daha çox
-
4.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
NAHÇİVAN'DA TUNÇ VE DEMIR ÇAĞINDA KIL KAPLARIN YAPILMASI
(11318|0,7557887434959412)
[Toğrul Halilov]
Makalede M.Ö. IV-I bin yıllarda kil kabların …
Makalede M.Ö. IV-I bin yıllarda kil kabların yapılması öğrenilmiştir. Belirlenmişdir ki, seramikçilig Nahçivan'ın en eski sanat alanıdır. Bu dönemde Azerbaycan'ın diğer ilçeleri gibi Nahçivan da önemli sanat merkezi olmuştur. Seramik ürünleri boyutu, biçimi, üzerindeki desenleri, yapıldığı malzeme ve teknolojisine göre bir-birinden farklıdır. Nahçivan seramikçiglerinin yapmış olduğu kil kaplar sofra ve ya mutfak seramigi olmak üzre iki gruba ayrıliyor. Şunların benzerleri Güney Kafkasya ve Ortadoğu'daki aynı çağın yapılarında, Urmiye Havzası ve Doğu Anadolu'nun arkeolojik materiallarında bulunmuştur.
Daha çox
|
Könül Həmid qızı Hacıyeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Ortaq başlanğıc və İntibah dövrü Azərbaycan Ədəbiyyatı)
15. YÜZYILDA OSMANLI TOPRAKLARINA GÖÇ ETMIŞ AZERBAYCAN ŞAIRLERI(7950)
['Könül HACIYEVA']
Tarihi ve edebi kaynaklardan bilindiği üzere, Osmanlı topraklarına bir çok yerlerden bilim adamları, şair ve filozoflar gelerek yerleşmiş ve burada şöhret elde etmişler. Onlar arasında çok sayıda Azerbaycan asıllı şair ve düşünürler de vardı. Azerbaycan şairlerinden birçoğu 15. yüzyıldan başlayarak Anadolu’ya göç etmişler. Bu durumu birtakım siyasi ve sosial nedenler de etkilemiştir. Azerbaycan kökenli şairler arasında şiirlerini, dini, felsefi düşüncelerini daha geniş bir toplum içinde yaymak amacıyla yola çıkan san’atkarlar da vardı.Azerbaycan Türkçesinde yazılan şiirler Osmanlı gazel edebiyatı hazinesine sevilerekokunan değerli sanat incileri olarak dahil olmuştur. Burada Prof. Dr. MF Köprülünün kanaatını hatırlatmak isteriz:“... Azeri şairlerinden bazıları, bilhassa Türkiye’de uzun süre kalanlar, esasen edebi Azeri lehcesinden pek farklı olmayan, Osmanlı lehcesiyle de yazmışlardır...” 1 Ünlü edebiyat araştırmacısının bu haklı tespiti esasen 15.-16. yüzyıllarda yaşamış Azerbaycan şairleri hakkındadır. Azerbaycan şairleri Farsça şiir yazmakla beraber, Türk dilinde de eşsiz sanat eserleri ortaya koymuşlardır. Bu dönemin yetirdiği üstad sanatkarlar arasında 15. yüzyılın Kişverî, Halîlî, Hakiki, Hidayet, Habîbî, 16. yüzyılın ise Hatayi, Fuzuli, Şahii, Sehabi, Tebrizli Penahi, Mesihi gibi şairleri vardı. Onlardan birçoğu Osmanlı saraylarına teşrif ederek burada yaratıcı faaliyetlerini başarıyla sürdürdü. Osmanlıcanın hakim olduğu bu sarayda hem Farsçayı, hemde Türkçeyi bilen Azerbaycanlı sanatkarlar için ortama alışmak hiç de zor olmamıştı. Güney Azerbaycan’dan buraya göç etmiş Halîlî ve aslen Kuzey Azerbaycan’dan olan Habîbî eserlerinin büyük kısmını …
-
1.
Eşqanə Akif qızı Babayeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Türk xalqları ədəbiyyatı)
YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU’NUN NUR BABAVE İSMAYIL ŞIHLI’NINDELİ KÜR ROMANINDA İNANÇ İSTİSMARI
(7785|0,8274573087692261)
[Eşqane Akif qızı BABAYEVA]
Bu çalışma, Türk ve Azerbaycan romanında din …
Bu çalışma, Türk ve Azerbaycan romanında din olgusu ve din adamı tipolojisinin nasıl bir bakış açısıyla ele alındığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Nitekim, yirminci yüzyılın başlangıcı Azerbaycan ve Türk edebiyatlarında dinî hurafelerin eleştirildiği birçok eser kaleme alınmıştır. Bilindiği üzere, Türk edebiyatında özellikle Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar, Sadri Etem, Reşat Enis Aygen gibi yazarların eserlerinde din adamlarının eleştirisi yer almıştır. Azerbaycan edebiyatında da Abdurrahim Bey Hakverdiyev, Celil Memmedguluzade, Yusuf Vezir Çemenzeminli gibi yazarların eserlerinde bu mesele konu edinilmiştir. Bu konuyu ele alan önemli yazarlardan biri de Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve İsmayıl Şihlidir. YK Karaosmanoğlu (1889-1974) Türk edebiyatının ünlü yazarlarındandır. Dönemin sosyal siyasal olayları kendine özgü şekilde yazarın romanlarına yansımıştır. Nur Baba romanı da yazarın önemli …
Daha çox
-
2.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
Türkiye–Azerbaycan ilişkilerinde Nahçıvanın konumu (1990–2020)
(11342|0,8263733386993408)
[Mıralı Seyıdov]
Azerbaycan–Türkiye ilişkileri uzun tarihsel gelişim yolu geçmiştir. …
Azerbaycan–Türkiye ilişkileri uzun tarihsel gelişim yolu geçmiştir. Tarihi dostluk, karşılıklı güven, samimi ilişkiler ve üst düzey işbirliği temelinde kurulan Azerbaycan-Türkiye ilişkileri sürekli güçlenmiştir. Halklarımızın aynı soy, dil, din, kültür ve daha birçok bağa sahip olması, bu iki ülkeyi her zaman birbirine yakınlaştırmıştır. İki ülke arasında siyasi, ekonomik, kültürel ve sosyal ilişkilerin kurulması ve genişlenmesinde Nahçıvan'ın önemi büyüktür. Nahçıvan, Doğu ve Batı medeniyetlerini birbirine bağlayan manevi bir köprü olmakla beraber, çok önemli jeostratejik bölgede yerleşmiştir. Önemli stratejik ve coğrafi konumu tarihin bir çok aşamasında bölgeyi birçok devletin savaş meydanına dönüştürmüştür. Zamanla Türkiye, bölgeyi büyük siyasi güçlerden korumaya başlamıştır. Bugün Türkiye Cumhuriyeti Nahçıvan’ın bağımsızlığının ve refahının resmi garantörüdür.Nahçıvan, Türkiye Cumhuriyeti için de son derece önemli ve kritik bir bölgedir. Bölge sadece siyasi önem taşımamış, aynı zamanda kültürel ve ideolojik değer arz etmiştir. Çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti'nin Nahçıvan'a olan ilgi ve desteğinin arkasında duran temel nedenler araştırılmaya çalışılacaktır. Türkiye-Azerbaycan arasındaki siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkiler çerçevesinde Nahçıvan'ın önemi tartışılacaktır. Burada Türkiye'nin Nahçıvan'a yönelik politikası ele alınacak, Azerbaycan-Türkiye ilişkilerinde Nahçıvan'ın konumunun tarihsel önemi ve güncel durumu değerlendirilecektdir.
Daha çox
-
3.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
ġANLIURFA MÜZESĠ'NDEN BĠR GRUP HAYVAN BĠÇĠMLĠ PĠġMĠġ TOPRAK FĠGÜRĠN Özet
(11275|0,8212211728096008)
[Çağatay YÜCEL]
İnsan, yaşamının her alanında dünyayı evcil ve …
İnsan, yaşamının her alanında dünyayı evcil ve vahşi hayvanlarla birlikte paylaşmıştır. İnsan, başta hayvanları av ve avcı olarak görmüştür. Daha sonrasında ise hayvanları yoldaş, mülk ve inanç kaynağı olarak görmeye başlamıştır. İlk sanat eserleri de hayvanların ilham verici bu özellikleri sayesinde ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu sanat eserlerinin en önemli ayağını duvar resimleri ve pişmiş topraktan yapılan figürinler oluşturmaktadır. Neolitik Çağ’da kilin insan yaşamına girmesiyle birlikte pişmiş toprak figürin yapımında artış olmuştur.Bu makalenin konusu olan Şanlıurfa Müzesi’ndeki bir grup pişmiş toprak hayvan figürinleri, Son Kalkolitik Çağ ile Demir Çağı arasına tarihlenen kazı buluntularıdır. Pişmiş topraktan hayvan figürinleri, arkeolojik eserler arasında en az çalışılan gruplar arasında yer almaktadır. Hayvan figürinleri totem, kült, bereket, verimlilik temalı olarak adak amaçlı üretilmiş oldukları tahmin edilmektedir. Temsil edilen hayvanlar esas olarak boğa, koyun, keçi, köpek ve kuş figürinlerdir.
Daha çox
-
4.
Eşqanə Akif qızı Babayeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Türk xalqları ədəbiyyatı)
YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU’NUN NUR BABA VE İSMAYIL ŞIHLI’NIN DELİ KÜR ROMANINDA İNANÇ İSTİSMAR
(7694|0,8148530721664429)
[Eşqane Babayeva]
Bu çalışma, Türk ve Azerbaycan romanında din …
Bu çalışma, Türk ve Azerbaycan romanında din olgusu ve din adamı tipolojisinin nasıl bir bakışaçısıyla ele alındığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Nitekim, yirminci yüzyılın başlangıcıAzerbaycan ve Türk edebiyatlarında dinî hurafelerin eleştirildiği birçok eser kaleme alınmıştır.Bilindiği üzere, Türk edebiyatında özellikle Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar, Sadri Etem,Reşat Enis Aygen gibi yazarların eserlerinde din adamlarının eleştirisi yer almıştır. Azerbaycanedebiyatında da Abdurrahim Bey Hakverdiyev, Celil Memmedguluzade, Yusuf Vezir Çemenzeminligibi yazarların eserlerinde bu mesele konu edinilmiştir. Bu konuyu ele alan önemli yazarlardanbiri de Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve İsmayıl Şihli`dir. Y. K. Karaosmanoğlu 1889-1974 Türkedebiyatının ünlü yazarlarındandır. Dönemin sosyal siyasal olayları kendine özgü şekilde yazarınromanlarına yansımıştır. Nur Baba romanı da yazarın önemli yapıtlarındandır. İsmayıl Şıhlı 1919-1995 da, Azerbaycan edebiyatının ünlü yazarlarındandır. O, ünlü bir yazar, gazeteci, senaryoyazarı ve araştırmacı olarak bilinmektedir. İ. Şıhlı, 1965-1968 yılları arasında Azerbaycan YazarlarBirliği’nin ilk sekreteri olmuştur. 1976-1978`de “Azerbaycan” dergisinin baş editörlüğünü yaptı.1981-1987 yılları arasında Azerbaycan Yazarlar Birliği Başkanı oldu.1984`de Azerbaycan HalkYazarı onursal unvanıyla ödüllendirildi ve Azerbaycan Parlamentosunun üyesi oldu 1986, 1990 .Onun hikâye, roman, anı, çeviri gibi birçok eseri vardır. Bunlardan, Doktorun Masalı 1947 , AyrılanYollar 1957 , Deli Kür 1968 , Rakibim 1975 , Beni kaybetmeyin 1984 , Ölen Dünyam 1992 vs.isimlerini zikredebiliriz. Makalede, her …
Daha çox
-
5.
Nizami Tağı oğlu Məmmədov (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Türk xalqları ədəbiyyatı)
Сравнительно-сопоставительная характеристика творчества азербайджанского поэта Вагифа и каракалпакского Ажинияза
(8297|0,734520435333252)
[Низами Мамедов–Тагисой]
The article presents an analysis of the …
The article presents an analysis of the work of two Turkic poets–Azerbaijani Vagif and Karakalpak Azhiniyaz. Despite the fact that Vagif lived in the XVIII th century, and Ajiniyaz in the XIX th century, a close reading of their work was struck by the closeness in motives, theme, problematics, artistic images, and portrait lyrics of both poets. Many examples of these artists give us words to characterize their work in comparative terms and to identify similar phenomena in their expressive means
Daha çox
-
6.
Könül Həmid qızı Hacıyeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Ortaq başlanğıc və İntibah dövrü Azərbaycan Ədəbiyyatı)
Osmanlı İstanbulu’nda Gelişen Azeri Sahası Divan Edebiyatı
(7947|0,7268277406692505)
[Könül Hacıyeva]
Osmanlıcanın yaygın olduğu dönem Türkçe’nin geçtiği şerefli …
Osmanlıcanın yaygın olduğu dönem Türkçe’nin geçtiği şerefli dönemlerden biridir. Türkçe tüm dönemlerde olduğu gibi, yabancı dillerin etkisine rağmen bu aşamada da varlığını sürdürmüştür. Osmanlıcanın kaynakları arasında Farsça, Arapça olduğu gibi, Azeri sahası divan edebiyatı ile gelen Azerbaycan Türkçesi de önemli yer tutmaktadır. Bu bakımdan Türk edebiyatının bir bütün şeklinde araştırılması her zaman için büyük önem arz etmiştir. Azeri sahası Türk edebiyatı Türk şiirinin Azerbaycan sahasında oluşmuş örneklerinin mecmusudur. Azerbaycan Türkçesinde yazılan şiirler Osmanlı gazel edebiyatı hazinesine sevilerek-okunan değerli sanat incileri olarak dahil olmuştur.
Daha çox
-
7.
Yaşar Əliqulu oğlu Qasımov (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan-Türkmənistan-Özbəkistan ədəbi əlaqələr)
ЗМ БАБУР И АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ КЛАССИЧЕСКАЯ ПОЭЗИЯ
(9175|0,7035210728645325)
[Гасымбейли Яшар]
В статье рассматриваются творческие связи великого узбекского …
В статье рассматриваются творческие связи великого узбекского поэта З.М. Бабура с азербайджанской классической поэзией. На сравнительно-типологическом уровне рассматриваются художественные процессы, происходившие в турецкой поэзии периода после великого узбекского поэта А. Навои. Обсуждается близость З.М. Бабур к поэтическому миру азербайджанской классической поэзии XVI века Шах Исмаил Хатаи и М. Физули. Обращается внимание на художественное сходство и тематические параллели в известных газелях Хатаи и Бабура. Впервые в литературоведении Азербайджана и Узбекистана в средневековой поэзии рассматривается соотношение классического романтизма и классического реализма, а также проводится сравнительный научно-теоретический анализ художественного наследия этих великих художников.
Daha çox
-
8.
Yaşar Əliqulu oğlu Qasımov (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan-Türkmənistan-Özbəkistan ədəbi əlaqələr)
НАУЧНЫЙ ВЕСТНИК КРЫМА
(9183|0,7014100551605225)
[ЯШАР ГАСЫМБЕЙЛИ]
В статье рассматриваются творческие связи великого узбекского …
В статье рассматриваются творческие связи великого узбекского поэта ЗМ Бабура с азербайджанской классической поэзией. На сравнительно-типологическом уровне рассматриваются художественные процессы, происходившие в турецкой поэзии периода после великого узбекского поэта А. Навои. Обсуждается близость ЗМ Бабур к поэтическому миру азербайджанской классической поэзии XVI века Шах Исмаил Хатаи и М. Физули. Обращается внимание на художественное сходство и тематические параллели в известных газелях Хатаи и Бабура. Впервые в литературоведении Азербайджана и Узбекистана в средневековой поэзии рассматривается соотношение классического романтизма и классического реализма, а также проводится сравнительный научно-теоретический анализ художественного наследия этих великих художников.
Daha çox
|
Könül Həmid qızı Hacıyeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Ortaq başlanğıc və İntibah dövrü Azərbaycan Ədəbiyyatı)
Azərbaycan sufi poeziyasında Şah Qasım Ənvar(7951)
['Könül Hacıyeva']
Bütün həyatını təsəvvüfə, sufizmin təbliğinə həsr edən Qasım Ənvar özündən sonra qiymətli əsərlər qoyub getmişdir. Onun lirik şeirlərdən ibarət divanı və bir neçə fəlsəfi-didaktik əsəri vardır. “Ənisül-arifin” və “Ənisül-Aşiqin” şairin ən məşhur əsərlərindəndir. Şairin divanına qəzəl, qitə, rübai və məsnəviləri daxildir. “Səd məqam” təsəvvüf və irfan istilahları haqqındadır. Qasım Ənvarın nəsrlə yazılmış əsərləri də vardır ki, bunlar “Elmin bəyanı haqqında risalə və “Sual və cavab” risaləsidir. Qasım Ənvarın fars dilində yazdığı əsərləri əsasən onun təsəvvüfi görüşlərini özündə əks etdirir. Onun bundan əlavə, farsca, türkcə, giləkcə müləmmələri və ayrıca şeirləri vardır. Şah Qasım Ənvar öz şeir yaradıcılığında Cəlaləddin Rumi irsindən təsirləndiyinə görə təsəvvüfü tərənnüm etmək baxımından təsirli, qəlblərə nüfuz edən əsərlər yaratmışdır.
-
1.
Tarix Meyrut oğlu Dostiyev (Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu / Arxeoloji irsin tarixi və nəzəriyyəsi şöbəsi)
Medeni Tebeqe ve Stratiqrafiya
(9996|0,8489034175872803)
[Tarix Dostiyev]
Mədəni təbəqə uzunmüddətli və mürəkkəb bir prosesin …
Mədəni təbəqə uzunmüddətli və mürəkkəb bir prosesin nəticəsində təbiət və antropogen amillərinin təsiri altında formalaşır. Insanların müəyyən bir ərazido məskunlaşması ilə torpağın ilkin, təbii quruluşu dəyişir, evlər və təsərrüfat tikililəri, məbədlər və ictimai binalar inşa olunur, tosərrüfat və məişət quyulan qazılır, ocaq və təndirlər qurulurdu. Müəyyən vaxt keçdikdən sonra onlar yararsız hala düşür, istifadədən çıxır, dağıhr, yeniləri ilə əvəz olunurdu. Istehsal və məişət tullantılan, uçqunlar, zibil, ocaq və yanğın qahqları, küləyin və mal-qaranın gətirdikləri toz-torpaq tədricən xüsusi təbəqə yaradırdı və o durmadan qalınlaşırdı. Həmin təbəqəyə yararsız, sınıq alət, silah, məişət avadanhğı və bəzək nümunələri ilə yanaşı bəzən müxtəlif səbəblərdən salamat əşyalar da düşürdü. Təbəqələşmə prosesi qədim yaşayış məskəninin sahnması ilə başlayıb əhalinin buranı tərk etməsi ilə başa çatırdı. Illər, qərinələr, əsrlər ərzində insan fəaliyyətinin maddi əksi olaraq formalaşan mədəni təbəqə qədim cəmiyyətdə baş vermiş hadisə və doyişikliklori ardıcılhqla özündə qabarıq təcəssüm etdirir. Bir qayda oUıraq, xronoloji baxımdan alt təbəqələr erkən çağları, üst təbəqolor isə nisbətən sonrakı dövrləri əhatə edir.Mədəni təbəqə, adətən, xam torpaqdan tünd rəngi ilə fərqlenir və kömür qırıntılan, kül qatları, heyvan və quş sümükləri, inşaat materiallan, həmin qədim yaşayış məskəni sakinlərinin istifadə etdikləri müxtəlif təyinatlı məmulat nümunələri ilə zongin olur. Mədəni təbəqənin rənginə tərkibindəki üzvü maddələrin, onu örtən torpağın növünün, ərazinin iqlim tipinin də təsiri vardır. Məsələn, mədəni tobəqə əgər qumla vo ya havanı asanlıqla buraxan torpaq qatı ilo …
Daha çox
-
2.
Ülkər Zakir qızı Məmmədova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Ortaq başlanğıc və İntibah dövrü Azərbaycan Ədəbiyyatı)
EYNƏLQÜZAT MİYANƏCİNİN HƏYATI VƏ ZƏNGİN İRSİ/Aynalkudat Miyaneci’nin Hayatı ve Zengin Kültürel Mirası/Life and Rich Heritage Aynalkuzat Miyanedji
(9345|0,848459005355835)
[Ülkər Məmmədova]
Orta əsrlər müsəlman Şərqinin mədəni inkişafında böyük …
Orta əsrlər müsəlman Şərqinin mədəni inkişafında böyük xidmətlər göstərmiş şəxsiyyətlərdən biri də Eynəlqüzat Miyanəcidir. Mənbələrdə hər zaman mütəfəkkir XII əsrin böyük filosofu, şairi və ədibi kimi xatırlanır. Onun yaradıcılığı fəlsəfi istiqamətdən daha çox tədqiq olunmuşdur. Lakin əsərlərinin dili, ifadə xüsusiyyətləri ədəbi cəhətdən araşdırmaq imkanı yaradır. Eynəlqüzat Miyanəcinin babası və atası dövrünün tanınmış şəxsiyyətləri sayılmışlar. Ümumiyyətlə, mənbələrdə mütəfəkkirin ailəsi, həyatı ilə bağlı məlumatlar azdır və bir-birlərini təkrarlayır. Lakin hər zaman orta əsr müəllifləri əsərlərində onlar haqqında yüksək fikirlər yazmışlar. Məqalədə Eynəlqüzat Miyanəcinin yaradıcılığı barədə məlumat verilmiş, onlardakı bədii xüsusiyyətlər daha geniş şərh olunmuşdur. Əqidəsi uğrunda öldürülmüş görkəmli şəxsiyyətin panteizm cərəyanının əsasını qoyması və sonrakı yüzilliklərdə yaşamış digər filosofların, İmadəddin Nəsiminin ondan təsirlənməsi bildirilmişdir. Burada əsas mənbə kimi alim “Qəribin şikayəti” əsərinə müraciət edilmişdir. Əsərdə dostluqla bağlı fikirlər Şihabəddin Yəhya Sührəvərdinin əsərilə müqayisə olunmuşdur. Əsərdə maraq yaradan mövzulardan biri Eynəlqüzat Miyanəcinin dini rəvayətə müraciətidir. Mütəfəkkir burada öz vəziyyətini Yusifin başına gələn əhvalatla müqayisə etmişdir. Müəllif ona istiqamətlənmiş ittihamların əsasında söylənilən üç məsələni deyil, cahillərin bacarıqlı insanlar qarşısında acizliyini göstərmişdir. Ümumiyyətlə, Eynəlqüzat Miyanəcinin yaradıcılığı XII əsrin elmi və ədəbi mühitinin qiymətli sərvətidir. Azərbaycan mədəniyyət tarixində onun öz yeri vardır. Azerbaycan’ın ünlü düşünürü Aynalkudat …
Daha çox
-
3.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
Naxçıvanın erkən tunc dövrü keramikası üzərindəki ornamentlər haqqında
(11382|0,8417384624481201)
[Toğrul Xəlilov]
Erkən Tunc dövrü arxeoloji ədəbiyyatda Kür-Araz mədəniyyəti …
Erkən Tunc dövrü arxeoloji ədəbiyyatda Kür-Araz mədəniyyəti adı ilə tanınır. Bu mədəniyyətə aid arxeoloji abidələr Azərbaycanın bütün bölgələrində olduğu kimi Naxçıvanda da vardır. I Kültəpə, II Kültəpə, Ovçulartəpəsi, Мaxta Kültəpəsi, Xələc, Ərəbyengicə, Şortəpə belə abidələrdəndir. Bu abidələrdən tapılan arxeoloji materialların kompleks şəkildə öyrənilməsi nəticəsində ERkən Tunc dövrü insanlarının həyat tərzini, məşğuliyyət və sənətkarlıq sahələrini, tayfalararası qarşılıqlı iqtisadi-mədəni əlaqələri və digər məsələləri öyrənmək mümkündür. Digər aktual məsələlər kimi Naxçıvanın Erkən Tunc dövrü abidələrindən tapılan keramikanın öyrənilməsi də mühüm elmi əhəmiyyət daşıyır. Keramika istehsalı bütün dövrlərdə olduğu kimi Erkən Tunc dövründə də ən aparıcı sahələrdən biri olmuşdur. Bu işlə məşğul olan insanlar xüsusi bacarıq və vərdişlərə sahib idilər. Keramika istehsalı ilə məşğul olan insanlar dulusçu, bu sənətkarlıq sahəsi isə dulusçuluq adlanır. Dulus sözünün mənşəyini qədim yunan dilində" yanıq və yanmış maddə" mənasını verən keramikos təşkil edir (18, s. 3). Azərbaycanın bütün bölgələrində olduğu kimi Naxçıvanda da insanlar ilk dəfə Neolit dövründə dulusçuluq sənəti ilə məşğul olaraq gildən müxtəlif məhsullar düzəltmişlər. Erkən Tunc dövründə digər sənətkarlıq sahələri kimi dulusçuluq da həmin dövrün tələbləri səviyyəsinə uyğun olaraq inkişaf etmişdir. Dulusçular tərəfindən formasına, tipinə, ornamentlərinə və hazırlanma texnologiyasına, keyfiyyətinə və digər əlamətlərinə görə seçilən məhsullar düzəldilmişdir. Erkən Tunc dövründə bu sənətkarlıq sahəsi ev sənəti çərçivəsindən kənara çıxaraq, tədricən ixtisaslaşmış …
Daha çox
-
4.
Bəsirə Höccət qızı Əzizəliyeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan-Asiya ədəbi əlaqələr)
MİXAİL NUAYMNİN "ƏRQƏŞİN XATİRƏLƏRİ" ƏSƏRİNİN İDEYA XÜSUSİYYƏTLƏRİ
(7445|0,8375018835067749)
[Bəsirə Əzizəliyeva]
Məhşur ərəb yazıçısı Mixail Nuaymənin Ərqəşin xatirələri …
Məhşur ərəb yazıçısı Mixail Nuaymənin Ərqəşin xatirələri əsəri ideya-bədii xüsusiyyətləri, ədəbi-fəlsəfi fikirləri və ictimai xarakteri ilə ədibin yaradıcılığında özünəməxsus yer tutur. Povestdə sufizm fəlsəfi təlimi, xristianlıq dini, görkəmli rus yazıçısı L.N.Tolstoyun yaradıcılığı ilə səsləşən məqamlara təsadüf olunur. Mürəkkəb xarakteri və süjeti əsərin tədqiqatçılar tərəfindən Nuaymə yaradıcılığına məxsus orijinal və fərqli keyfiyyətlər baxımından dəyərləndirilməsinə səbəb olmuşdur. Geniş dünyagörüşü və zəngin qaynaqlara malik ərəb yazıçısının əsəri digər məşhur Mirdadın kitabı, Cibran Xəlil Cibran əsərləri ilə də ideya birliyinə malikdir. Əsərdə dünyanın faniliyi, ilahi eşq, fəqr məqamı, tənhalıq, tərkidünyalıq kimi ədəbi-fəlsəfi məsələlər Ərqaşın obrazı vasitəsilə ifadə olunmuşdur. Araşdırmada Ərqəşin xatirələri əsərində Mixail Nuaymənin təqdim etdiyi əsas fikirlər və əsərin ideya mənbələri öyrənilir.
Daha çox
|
