Lamiyə Məcid qızı Nəsirova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan-Asiya ədəbi əlaqələr)
Similarities between “The Secret History of the Mongols” and Turkish Epic (“Moğolların Gizli Tarihi” destanı ile türk destanı arasındaki benzerlikler)(7971)
['Lamiya NASIROVA']
Moğol ve Türk halklarının kahramanlık destanlarında mevcut olan çok sayıda benzer özellikler, onların ortak edebi ve kültürel değerleri üzerinde araştırma yapılmasına olanak sağlar. İki halkın da kahramanlık destanlarının en değerli örneklerinden olan, bunun yanı sıra Dünya folklor örnekleri arasında kendine has yer edinen “Moğolların Gizli Tarihi” ve “Dede Korkut” eposu konu ve fikir açısından benzerlik teşkil eder. Çalışmanın amacı adı geçen destan örnekleri üzerinden halkların sosyal ve kültürel hayatının, zengin tarihi geçmişinin, folklorunun ve etnografisinin kıyaslanarak analiz etmektir. Araştırmada kullanılan temel metot analiz ve karşılaştırma yöntemidir. Destanların ikisinin de ortak ana fikri kahramanlık, vatanın birliğinin muhafaza edilmesi, düşmanlara karşı mücadeledir. Destanlarda tayfa baskınlarına ve düşmana karşı yürütülen mücadelede kahramanlık motifleri yansıtılmıştır. Kahramanlık, talan, esir alma ve intikam destanların ikisinde de yer alan ortak imgelerdendir. Bahsi geçen imgeler başkahramanların yer aldığı olaylarda anlatılmış ve karakterlerin cesaretini, sertliğini, sadakatini ortaya çıkarmıştır. Moğol destanının başkahramanı Timuçin gelecekte Cengiz Han adını alan Dünyanın Fatihidir. Cengiz Han aklı, zekâsıyla devleti yönetmiş, savunma birliklerini çoğaltmıştır.“Dede Korkut” eposunun boylarında Salur Kazan, Bamsı Beyrek, Kanturalı gibi yiğitler aracılığıyla mertlik, erenlik, sadakat imgeleri anlatılmaktadır. Oğuz elinin yiğitleri gücü, yiğitliyi, cesaretiyle bilinir. Moğol ve Türk destanları tarihte gerçekleşen olaylarla ortak özellikler taşır ve halkların eski tarihi izlerini ihtiva ederler. Destanlarda Moğol halkının ve Oğuz elinin milli ve …
-
1.
Səltənət Eyvaz qızı Əliyeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı)
At ve At Kültü, Çevgan Oyunu ve Mesihi Yaratıcılığında İzleri
(8773|0,85843825340271)
[Səltənət ƏLİYEVA]
Makalede XVII. yüzyıl Azerbaycan şairi Mesihi yaratıcılığınta …
Makalede XVII. yüzyıl Azerbaycan şairi Mesihi yaratıcılığınta çevgan oyununun gelişim işlevleri ele alınmış ve bundan hareketle eski Türklerde at yetiştiriciliği ve at kültü konuları incelenmiştir. Öncelikle atın ev hayatındaki rolünden ve onu evcilleştirip binek olarak kullanan ilk kişinin bir Türk olduğundan bahsedilmiştir. Bu tür bilgiler veren kaynaklar arasında Kaşgarlı Mahmud’un “Divanü luğati’t-türk”ü, eski Türkçe yazılı abideleri, “Kitabi Dede Korkut”, “Köroğlu” destanları, masallar ve çok sayıda halk yaratıcılığı örneklerinde atın insana dost olarak yer aldığı bulunmaktadır ve özel isimlerle anılır. Eski Türklerin atlara olan sevgisi ve bağlılığı arttıkça kutsallaştırılmaları da kaçınılmaz hale geldi ve bir kült işlevi görmeye başladı. Ancak savaşlar atları idare edebilen gençlerin yetiştirilmesini, yarışma ve oyunların düzenlenmesini gerekli kılmıştır. Bu tür at oyunlarından biri ve en ünlüsü çevgan oyunudur ki, yazıda oyunun özellikleri ele alınmış, oyunun ve çevgan kelimesinin etimolojisine açıklık getirilmiştir. G. Tebrizi, N. Gencevi, İ. Nesimi, G. Burhaneddin gibi klasik şairler de bu oyuna ilgisiz kalmamışlar, fikirlerinin şiirsel anlatımında oyunun unsurlarını bir araç olarak kullanmışlardır. XVII. yüzyıl şairi Mesihi’nin eserinde de çevgan oyunu kullanılmıştır. Şair bu oyunun çevgan, meydan ve top gibi unsurlarını mecaz olarak kullanmıştır. Bazen de tasavvufi düşüncelerine sembolik bir anlam yükleyerek yansıtmıştır. Şairin eserlerinde çevgan ay, arif, top âşık ve birlik – vahdet, at ise engel, perde v b.ile sembolize edilmiştir.
Daha çox
-
2.
Gülbəniz Məcnun qızı Babayeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Mətbuat tarixi və publisistika)
" Molla Nasreddin" ve Türkiye Mizah Basınında Kullanılan Ortak Türler
(7833|0,825025737285614)
[Gulbeniz Babayeva]
Makalede, büyük gelişim süreci geçiren mizahın Avrupa …
Makalede, büyük gelişim süreci geçiren mizahın Avrupa ve Doğu halklarının edebiyat ve basınındaki yeri, tarihsel gelişim aşamaları ve gelişim süreci tutarlı bir şekilde takip edilmektedir. Yeni nitelikler edinen Türk hicivinin özel bireysel özellikleri 19.-20. yüzyıllarda ortaya çıkarılır, dünya hicvinin ilerici geleneklerinden ve ilginç örneklerinden yararlandığı gerçeğine değinilir. Türk, Arap ve Fars halklarının mizah edebiyatında fabl, fıkra, hiciv, kaside, kıta, rubai, nazire vs. ortak türler vardır. Bir sonraki aşamada mizahın sınırları - felyeton, mizahlı nesir örnekleri, komedi, satirik hikâye, uzun hikâye, roman, vodvil, manzum şiir vb. türlerin katkısıyla daha da genişler ve zenginleşir. Çalışmada, tüm bu ortak türlerin hem Azerbaycan hem de Türkiye`de yayımlanan mizah basınında kullanımı ortaya çıkarılır. Türkiye'de mizah basınının temelleri, "Molla Nasreddin" dergisinden 36 yıl önce çıkan “Diyojen” (1870) dergisi ile atılmıştır. Bu derginin yanı sıra daha sonra basılan “Hayal” (1873), “İstikbal” (1873), “Latife” (1873), “Çıngıraklı Tatar” (1873), “Kahkaha” (1874), “Geveze” (1875), “Çaylak” (1876-1877) gibi mizah gazete ve dergileri kuşkusuz ki “Molla Nasreddin” üzerinde etkili olmuştur. Aynı zamanda “Molla Nasreddin” dergisinin de Türkiye'de yayımlanan “Karagöz” (1908), “Nekregu” (1908), “Zuhuri” (1908), “Hacivat” (1908), “Geveze” (1908), “Kalem” (1908), “Boşbogaz ile Güllabi” (1908), “Dalkavuk” (1908), “Laklak” (1909) ve diğer mizah gazete ve dergilerin konu ve sorunlar üzerindeki güçlü etkisi, tür çeşitliliği ve karikatür geleneklerinin oluşumu olgular temelinde yorumlanır. Karşılıklı edebî bağlar sonucunda Celil Memmedguluzade, Mirza Alekber Sabir …
Daha çox
-
3.
Eşqanə Akif qızı Babayeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Türk xalqları ədəbiyyatı)
YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU’NUN NUR BABAVE İSMAYIL ŞIHLI’NINDELİ KÜR ROMANINDA İNANÇ İSTİSMARI
(7785|0,8216898441314697)
[Eşqane Akif qızı BABAYEVA]
Bu çalışma, Türk ve Azerbaycan romanında din …
Bu çalışma, Türk ve Azerbaycan romanında din olgusu ve din adamı tipolojisinin nasıl bir bakış açısıyla ele alındığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Nitekim, yirminci yüzyılın başlangıcı Azerbaycan ve Türk edebiyatlarında dinî hurafelerin eleştirildiği birçok eser kaleme alınmıştır. Bilindiği üzere, Türk edebiyatında özellikle Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar, Sadri Etem, Reşat Enis Aygen gibi yazarların eserlerinde din adamlarının eleştirisi yer almıştır. Azerbaycan edebiyatında da Abdurrahim Bey Hakverdiyev, Celil Memmedguluzade, Yusuf Vezir Çemenzeminli gibi yazarların eserlerinde bu mesele konu edinilmiştir. Bu konuyu ele alan önemli yazarlardan biri de Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve İsmayıl Şihlidir. YK Karaosmanoğlu (1889-1974) Türk edebiyatının ünlü yazarlarındandır. Dönemin sosyal siyasal olayları kendine özgü şekilde yazarın romanlarına yansımıştır. Nur Baba romanı da yazarın önemli …
Daha çox
-
4.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
Türkiye–Azerbaycan ilişkilerinde Nahçıvanın konumu (1990–2020)
(11342|0,8183354139328003)
[Mıralı Seyıdov]
Azerbaycan–Türkiye ilişkileri uzun tarihsel gelişim yolu geçmiştir. …
Azerbaycan–Türkiye ilişkileri uzun tarihsel gelişim yolu geçmiştir. Tarihi dostluk, karşılıklı güven, samimi ilişkiler ve üst düzey işbirliği temelinde kurulan Azerbaycan-Türkiye ilişkileri sürekli güçlenmiştir. Halklarımızın aynı soy, dil, din, kültür ve daha birçok bağa sahip olması, bu iki ülkeyi her zaman birbirine yakınlaştırmıştır. İki ülke arasında siyasi, ekonomik, kültürel ve sosyal ilişkilerin kurulması ve genişlenmesinde Nahçıvan'ın önemi büyüktür. Nahçıvan, Doğu ve Batı medeniyetlerini birbirine bağlayan manevi bir köprü olmakla beraber, çok önemli jeostratejik bölgede yerleşmiştir. Önemli stratejik ve coğrafi konumu tarihin bir çok aşamasında bölgeyi birçok devletin savaş meydanına dönüştürmüştür. Zamanla Türkiye, bölgeyi büyük siyasi güçlerden korumaya başlamıştır. Bugün Türkiye Cumhuriyeti Nahçıvan’ın bağımsızlığının ve refahının resmi garantörüdür.Nahçıvan, Türkiye Cumhuriyeti için de son derece önemli ve kritik bir bölgedir. Bölge sadece siyasi önem taşımamış, aynı zamanda kültürel ve ideolojik değer arz etmiştir. Çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti'nin Nahçıvan'a olan ilgi ve desteğinin arkasında duran temel nedenler araştırılmaya çalışılacaktır. Türkiye-Azerbaycan arasındaki siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkiler çerçevesinde Nahçıvan'ın önemi tartışılacaktır. Burada Türkiye'nin Nahçıvan'a yönelik politikası ele alınacak, Azerbaycan-Türkiye ilişkilerinde Nahçıvan'ın konumunun tarihsel önemi ve güncel durumu değerlendirilecektdir.
Daha çox
-
5.
Lamiyə Məcid qızı Nəsirova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan-Asiya ədəbi əlaqələr)
“Cangar” ve “Köroğlu” Destanları Arasındaki Epik Benzerlikler
(7975|0,7878985404968262)
[Lamiya Nasirova]
“Köroğlu”’ destanı ve Moğol kahramanlık destanlarından olan …
“Köroğlu”’ destanı ve Moğol kahramanlık destanlarından olan “Cangar” destanlarının ortaya çıktığı koşullar benzeştiğinden anlatılardaki karakterlerin özellikleri, motif, tema ve içerik, mitolojik hayal gücü ve olağanüstü unsurlar benzer ve ortak özellikler ihtiva etmektedir. Araştırmanın önemli bir yönü Moğol ve Türk halklarının zengin anlatı geleneklerinin incelenmesi ve kahramanların tarihsel mücadelesinin analizidir. Araştırmanın temel yöntemi analiz ve karşılaştırmalı analiz yöntemidir. Özgürlük, hak ve adalet mücadelesi her iki destanın ana temasıdır. Vatanın düşmanlardan korunması ve ülkenin savunulması destan kahramanları için yaşamın gayesi mertebesindedir. Kahramanların özgür bir yaşam için verdikleri mücadele her iki destanın temel motiflerindendir. Moğol destanında Cangar, Al Hongor, Sovar, Mingyan; “Köroğlu” destanında Deli Hasan, Ayvaz gibi kahramanlar yenilmez kahramanlardır. Halk edebiyatının ana öğelerinden biri olan mitlerin efsanelerdeki varlığı, tasvir edilen olaylarda efsanevi öğeler ve büyülü varlıklar, mitolojik dünya görüşünün izlerini yansıtmaktadır. “Cangar” destanında kahramanlar yeraltı dünyasının büyülü varlıkları ve onların efsanevi güçleriyle savaşmıştır. “Köroğlu” destanında da mistik bir dünya görüşünü ifade eden olaylar ve sihirli güçlere sahip karakterler vardır. Kahramanlık betimlemeleriyle zengin olan “Cangar” ve “Köroğlu” destanları halkın gelenek ve göreneklerinin, dünya görüşünün, millî ve manevi değerlerinin bir yansımasıdır.
Daha çox
-
6.
Lamiyə Məcid qızı Nəsirova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan-Asiya ədəbi əlaqələr)
Dünya edebiyatında Cengiz Han karakteri
(7972|0,7294710874557495)
[Lamiya Nasirova]
Büyük mücadele ruhu ve askeri kabiliyete sahip …
Büyük mücadele ruhu ve askeri kabiliyete sahip Moğol hükümdarı Cengiz Han dünya savaş tarihinde yeni bir sayfa açan liderdi. Araştırmada yer alan tarihi romanlar tarihi şahsiyet olan Cengiz Han karakterinin kapsamlı bir analizi açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı Moğol hükümdarının çeşitli tarihi roman ve hikayelerde tasvir edilen kahraman imajının tahlilidir. Edebiyatta komutanın kapsamlı bir yansıması oluşturulmuş ve tarihi kimliği ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Tarihi romanlar Orta Çağ’ın büyük fatihi, dünya cihangiri Cengiz Han’ın tarihi kimliği, savaşları, savaş stratejileri ve ideal kahramanın imajını yansıtır. Temel araştırma yöntemi olarak analiz ve karşılaştırmalı tahlil yöntemleri kullanılmıştır. Tarihi romanlarda yağma, intikam, kölelik ve mücadele motifleri görülmektedir. Tarihi şahsiyet olan Cengiz Han karakteri onlarca romanın merkezinde yer almış ve kahramanın önemli özellikleri kendine has çizgileriyle tarihi romanlarda ön plana çıkmıştır. Orta Çağ’ın yenilmez fatihi edebiyatta inatçı, becerikli, sözünden dönmeyen, kısacası kişisel özelliklerinin tüm artıları ve eksileriyle birlikte betimlenmiştir. Onun tarihi kimliği sanat eserlerinde farklı yazarların görüşleri ve tarihi gerçeklerle harmanlanarak ayrıntılı bir biçimde anlatılmıştır. Araştırmaya konu olan tarihi romanlarda Cengiz Han’ın mücadele ve savaşları, Batı’ya yaptığı seferleri ve en önemlisi tarihî şahsiyetin edebiyattaki karakteri mühim yönleriyle anlatılmaktadır. Cengiz Han kişisel kararlılığı, liderlik becerileri ve uyguladığı askeri taktikleri ile bir dünya fatihi olarak tasvir edilmiştir.
Daha çox
|
Lamiyə Məcid qızı Nəsirova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan-Asiya ədəbi əlaqələr)
Dünya edebiyatında Cengiz Han karakteri(7972)
['Lamiya Nasirova']
Büyük mücadele ruhu ve askeri kabiliyete sahip Moğol hükümdarı Cengiz Han dünya savaş tarihinde yeni bir sayfa açan liderdi. Araştırmada yer alan tarihi romanlar tarihi şahsiyet olan Cengiz Han karakterinin kapsamlı bir analizi açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı Moğol hükümdarının çeşitli tarihi roman ve hikayelerde tasvir edilen kahraman imajının tahlilidir. Edebiyatta komutanın kapsamlı bir yansıması oluşturulmuş ve tarihi kimliği ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Tarihi romanlar Orta Çağ’ın büyük fatihi, dünya cihangiri Cengiz Han’ın tarihi kimliği, savaşları, savaş stratejileri ve ideal kahramanın imajını yansıtır. Temel araştırma yöntemi olarak analiz ve karşılaştırmalı tahlil yöntemleri kullanılmıştır. Tarihi romanlarda yağma, intikam, kölelik ve mücadele motifleri görülmektedir. Tarihi şahsiyet olan Cengiz Han karakteri onlarca romanın merkezinde yer almış ve kahramanın önemli özellikleri kendine has çizgileriyle tarihi romanlarda ön plana çıkmıştır. Orta Çağ’ın yenilmez fatihi edebiyatta inatçı, becerikli, sözünden dönmeyen, kısacası kişisel özelliklerinin tüm artıları ve eksileriyle birlikte betimlenmiştir. Onun tarihi kimliği sanat eserlerinde farklı yazarların görüşleri ve tarihi gerçeklerle harmanlanarak ayrıntılı bir biçimde anlatılmıştır. Araştırmaya konu olan tarihi romanlarda Cengiz Han’ın mücadele ve savaşları, Batı’ya yaptığı seferleri ve en önemlisi tarihî şahsiyetin edebiyattaki karakteri mühim yönleriyle anlatılmaktadır. Cengiz Han kişisel kararlılığı, liderlik becerileri ve uyguladığı askeri taktikleri ile bir dünya fatihi olarak tasvir edilmiştir.
-
1.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
TOPRAĞIN BİNLERCE YILLIK MACERASI
(11267|0,7450350522994995)
[Ömer Hayyam]
Tarihin en eski zamanlarından günümüze kadar yaşanmış …
Tarihin en eski zamanlarından günümüze kadar yaşanmış olan süreçte insanoğlu doğayı, her çeşit ihtiyacını karşılamak için kullanmıştır. Yeryüzünün en üst tabakası olan toprak, ilk çağlardan başlayarak insanların ihtiyaçlarını karşılayan en zengin kaynak olagelmiştir. Taşıma kapları, çanak-çömlek gibi kullanım eşyaları, heykelcikler, idoller, süs eşyaları, mühürler vb. gibi birçok nesne, toprak, kayaç veya taşlardan üretilmiştir. Anadolu’da toprağın kullanımı, seramik sanatı ve üretimi anlamında dokuz bin yıllık bir geçmişe sahiptir. İnsanoğlu kili ilk şekillendirmeye başladığında önce suyu kullandı, sonra toprağı, sonrada ateşi. Bu üç ana malzemenin bir araya gelmesi insanlık tarihi açısından, yaratıcılığın ve yeteneğin de kullanımı ile seramik sanatının doğumu olarak da tanımlanabilir. Anadolu’nun zengin toprakları tarih boyunca Lidyalıları, Hititleri, Urartuları, Bizans’ ı, Selçukluyu ve Osmanlıyı bünyesinde beslerken …
Daha çox
-
2.
Mərziyyə Allahyar qızı Nəcəfova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Müstəqillik dövrü Azərbaycan ədəiyyatı)
BAĞIMSIZLIK DÖNEMİNDE ZALİMHAN YAQUB’UN ŞİİRLERİNDE “KARABAĞ” TEMASI
(8213|0,7433083057403564)
[Merziyye Necefova]
Yirminci yüzyıl şiirimizin en unutulmaz ve parlak …
Yirminci yüzyıl şiirimizin en unutulmaz ve parlak figürlerinden biri olan Azerbaycan halkının en büyük oğlu Zalimhan Yaqub, zengin ve eşsiz yaratıcılığı, kamusal faaliyeti ve gerçek bir vatansever milliyetçi, Azerbaycanlı sevgilisi, vatandaş-entelektüel imgesi ile insanlarımızın ve edebiyatının ebedi anısına kazınmış. O, özel bir tonlamaya sahip bir şair, şair, hatip, belki de hayatında Azerbaycan'ın en ünlü ve önde gelen kişiliklerinden değerli övgü alan tek şairdir. Onun hakkında yüzlerce makale yazıldı ve eserleri Türk dünyası tarafından defalarca takdir edildi. Yüzlerce bilge insanın "Bu bir hakikat vergisi, doğuştan gelen bir yetenek, Tanrı'nın bir vergisi" dediğine tanık olduk. Sesinin tonu bakımından diğer tüm şairlerden farklıdır. Sadece şiiri için değil, felsefi düşünceleri için de hatırlandı. Zalimhan Yaqub, kelimelerin müzikle birliğini yarattı, müziğe olan sevgisi ve kelimeler en yüksek zirveleri fethetmesine yardımcı oldu. Zalimhan Yaqub, halkla bağlantılı bir şairdi, folklor üzerine çalışmasını temel aldı ve sözlü edebiyatımızın inceliklerinden bahsetti.
Daha çox
-
3.
Eşqanə Akif qızı Babayeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Türk xalqları ədəbiyyatı)
ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK ROMANINDA ATATÜRK ALGISI
(7682|0,7431327104568481)
[Esqhane BABAYEVA]
Yirminci yüzyılın başlangıcı Türkiye`nin hem sosyal-siyasal, hem …
Yirminci yüzyılın başlangıcı Türkiye`nin hem sosyal-siyasal, hem de edebi-medeni hayatında önemli olayların ortaya çıktığı bir dönemdir. Millî Mücadele dönemi, Cumhuriyet`in ilanı gibi önemli olaylar bu dönemde yaşanmıştır. Tüm bunlar edebiyata da yansımıştır. Erken Cumhuriyet dönemi romanlarına bakıldığında pek çoğunun Millî Mücadeleyi konu edindiği görülür. Roman, bu dönemde de Tanzimat`tan beri süregelen eğitici rolünü sürdürür. Genel olarak sosyal ve siyasi nitelikli Türk romanı, Cumhuriyet`le birlikte yeni bir siyasi oluşumun tanıklığını üstlenir. İdeolojinin topluma nüfuz etmesi bakımdan roman özellikle dikkati çekmektedir. Bu dönemin bir diğer özelliği de Atatürk`ün henüz hayattta olmasıdır. Bu nedenle 1923-38 yılları Atatürk dönemi adıyla bilinir. Millî Mücadelenin önderi Mustafa Kemal Atatürk sadece siyasi yaşamda değil, edebiyatta da kendisini hissettirir. Bu dönem Türk romanlarında Atatürk karakteri merkezde görülür. Dönemin romanlarında Atatürk, roman kahramanı olmasa da, onun mücadelesi, prensipleri eserlerin merkezinde yer alır. Özellikle, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Reşat Nuri Güntekin, Aka Gündüz ve Halide Edib Adıvar`ın romanlarında bunu görmekteyiz. Bu romanlarda Atatürk`ün söylemleri özellikle ön plana çıkar. Mustafa Kemal Atatürk`ün ilkeleri, üzerinde durduğu noktalar eserlerde ifade edilmektedir. Makalede, bu dönem Türk romanları gözden geçirilerek Cumhuriyet ideolojisi ve Atatürk imgesi üzerinde durulacaktır. Esas amaç, 1923-38 yılları arasında kaleme alınan Türk romanlarında Atatürk algısını tespit edip incelemektir.
Daha çox
-
4.
Ülkər Zakir qızı Məmmədova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Ortaq başlanğıc və İntibah dövrü Azərbaycan Ədəbiyyatı)
ORTA ÇAĞ KÜLTÜRÜNDE AZERBAYCANLILARIN HİZMETLERİ
(9339|0,7428208589553833)
[Ülker Memmedova]
Dünya kültür tarihinde, Orta Çağ Müslüman Şark’ından …
Dünya kültür tarihinde, Orta Çağ Müslüman Şark’ından kaynaklanan Arapça kültürün özel bir yeri vardır. Bu kültürün meydana gelmesinde Azerbaycanlılar da dahil Halifeliğe tabi edilmiş halkların kendi katkıları olmuşdur. Makalede, Halifeliğin yaratılışında İslam’ın katkısı, Arapların devlet politikası, Azerbaycan’ın Halifeliğe tabi edilmesi ve Arap fetihleri hakkında bilgi verilmiştir. Orta Çağ’da Halifeliğin kuruluşunu sadece Şark’da yeni devletin oluşumu gibi düşünmek yanlış olur. Çünkü Arapların önderliğinde ortaya çıkmış bu devlet farklı kültürlere sahip halkları ortak amaç için birleştirdi. Bu ortaklıktan ve karşılıklı etkiden ise yeni mükemmel kültür oluşdu. Çağdaş araştırmalarda çoğu zaman dil faktörü temel alınır. Bu da bazı şahsiyetlerin ulusal kimliğinin yanlış sunumuna neden olmuşdur. Makalede, Orta Çağ dil politikası sorunu hakkında bahs edilmiş, Azerbaycan’dan olan şahsiyetlerin kökeninin yanlış sunumuna aydınlık getirilmiştir.
Daha çox
-
5.
Lamiyə Məcid qızı Nəsirova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan-Asiya ədəbi əlaqələr)
Similarities between “The Secret History of the Mongols” and Turkish Epic (“Moğolların Gizli Tarihi” destanı ile türk destanı arasındaki benzerlikler)
(7971|0,7294710874557495)
[Lamiya NASIROVA]
Moğol ve Türk halklarının kahramanlık destanlarında mevcut …
Moğol ve Türk halklarının kahramanlık destanlarında mevcut olan çok sayıda benzer özellikler, onların ortak edebi ve kültürel değerleri üzerinde araştırma yapılmasına olanak sağlar. İki halkın da kahramanlık destanlarının en değerli örneklerinden olan, bunun yanı sıra Dünya folklor örnekleri arasında kendine has yer edinen “Moğolların Gizli Tarihi” ve “Dede Korkut” eposu konu ve fikir açısından benzerlik teşkil eder. Çalışmanın amacı adı geçen destan örnekleri üzerinden halkların sosyal ve kültürel hayatının, zengin tarihi geçmişinin, folklorunun ve etnografisinin kıyaslanarak analiz etmektir. Araştırmada kullanılan temel metot analiz ve karşılaştırma yöntemidir. Destanların ikisinin de ortak ana fikri kahramanlık, vatanın birliğinin muhafaza edilmesi, düşmanlara karşı mücadeledir. Destanlarda tayfa baskınlarına ve düşmana karşı yürütülen mücadelede kahramanlık motifleri yansıtılmıştır. Kahramanlık, talan, esir alma ve intikam destanların ikisinde de yer alan ortak imgelerdendir. Bahsi geçen imgeler başkahramanların yer aldığı olaylarda anlatılmış ve karakterlerin cesaretini, sertliğini, sadakatini ortaya çıkarmıştır. Moğol destanının başkahramanı Timuçin gelecekte Cengiz Han adını alan Dünyanın Fatihidir. Cengiz Han aklı, zekâsıyla devleti yönetmiş, savunma birliklerini çoğaltmıştır.“Dede Korkut” eposunun boylarında Salur Kazan, Bamsı Beyrek, Kanturalı gibi yiğitler aracılığıyla mertlik, erenlik, sadakat imgeleri anlatılmaktadır. Oğuz elinin yiğitleri gücü, yiğitliyi, cesaretiyle bilinir. Moğol ve Türk destanları tarihte gerçekleşen olaylarla ortak özellikler taşır ve halkların eski tarihi izlerini ihtiva ederler. Destanlarda Moğol halkının ve Oğuz elinin milli ve …
Daha çox
|
Lamiyə Məcid qızı Nəsirova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan-Asiya ədəbi əlaqələr)
“Cangar” ve “Köroğlu” Destanları Arasındaki Epik Benzerlikler(7975)
['Lamiya Nasirova']
“Köroğlu”’ destanı ve Moğol kahramanlık destanlarından olan “Cangar” destanlarının ortaya çıktığı koşullar benzeştiğinden anlatılardaki karakterlerin özellikleri, motif, tema ve içerik, mitolojik hayal gücü ve olağanüstü unsurlar benzer ve ortak özellikler ihtiva etmektedir. Araştırmanın önemli bir yönü Moğol ve Türk halklarının zengin anlatı geleneklerinin incelenmesi ve kahramanların tarihsel mücadelesinin analizidir. Araştırmanın temel yöntemi analiz ve karşılaştırmalı analiz yöntemidir. Özgürlük, hak ve adalet mücadelesi her iki destanın ana temasıdır. Vatanın düşmanlardan korunması ve ülkenin savunulması destan kahramanları için yaşamın gayesi mertebesindedir. Kahramanların özgür bir yaşam için verdikleri mücadele her iki destanın temel motiflerindendir. Moğol destanında Cangar, Al Hongor, Sovar, Mingyan; “Köroğlu” destanında Deli Hasan, Ayvaz gibi kahramanlar yenilmez kahramanlardır. Halk edebiyatının ana öğelerinden biri olan mitlerin efsanelerdeki varlığı, tasvir edilen olaylarda efsanevi öğeler ve büyülü varlıklar, mitolojik dünya görüşünün izlerini yansıtmaktadır. “Cangar” destanında kahramanlar yeraltı dünyasının büyülü varlıkları ve onların efsanevi güçleriyle savaşmıştır. “Köroğlu” destanında da mistik bir dünya görüşünü ifade eden olaylar ve sihirli güçlere sahip karakterler vardır. Kahramanlık betimlemeleriyle zengin olan “Cangar” ve “Köroğlu” destanları halkın gelenek ve göreneklerinin, dünya görüşünün, millî ve manevi değerlerinin bir yansımasıdır.
-
1.
Könül Həmid qızı Hacıyeva (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Ortaq başlanğıc və İntibah dövrü Azərbaycan Ədəbiyyatı)
AZERBAYCANA VE ANKARA YÖRESİNE AİT ORTAK ATASÖZLERI COMMONS PROVERBS OF AZERBAİJAN AND ANKARA REGİON
(7948|0,8115438222885132)
[Könül HACIYEVA]
Her halkın sözlü edebiyatı onun tarihini, kültürünü, …
Her halkın sözlü edebiyatı onun tarihini, kültürünü, yaşam tarzını ve ahlaki değerlerini içermektedir. Özellikle de atasözleri mensup olduğu halkın maneviyatı hakkında dolgun fikir oluşturmaktadır. Sunduğumuz bildiride hem Azerbaycanda, hem de Ankara yöresinde kullanılan deyim ve atasözlerinden bahsediliyor. Ortak ifadeler ve kullanma özellikleri incelenerek verilen örnekler bazında atasözlerinin içerik ve biçim açısından benzerliğine dikkat çekiliyor. Araştırma sırasında kıyaslamalar yapılarak Türk dillerinin bu iki lehçesindeki atasözlerinin aynı nitelikleri taşıdığına vurgu yapılıyor. Araştırmamızda Türk düşüncesini, geleneklerini kendinde yaşatan çeşitli halk deyimlerinin çağdaş günümüzde kullanıldığı yer ve ortamlardan bahsediliyor. Atasözlerinin öğütverici ve uyarıcı niteliğinin günlük hayatımızda önemli role sahip olması konusuna değiniliyor. Bildirideki Ankara yöresinde ve Azerbaycanda yaygın olan atasözü ve deyimlerden örnekler varılan kanıların doğruluğunu sergiliyor. Bu deyimler arasında yaptığımız karşılaştırma Türk fikir tarihinin ve ahlakının bütünlüğünü ve zenginliğini ortaya koymaktadır.
Daha çox
-
2.
Lamiyə Məcid qızı Nəsirova (Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu / Azərbaycan-Asiya ədəbi əlaqələr)
Similarities between “The Secret History of the Mongols” and Turkish Epic (“Moğolların Gizli Tarihi” destanı ile türk destanı arasındaki benzerlikler)
(7971|0,7878985404968262)
[Lamiya NASIROVA]
Moğol ve Türk halklarının kahramanlık destanlarında mevcut …
Moğol ve Türk halklarının kahramanlık destanlarında mevcut olan çok sayıda benzer özellikler, onların ortak edebi ve kültürel değerleri üzerinde araştırma yapılmasına olanak sağlar. İki halkın da kahramanlık destanlarının en değerli örneklerinden olan, bunun yanı sıra Dünya folklor örnekleri arasında kendine has yer edinen “Moğolların Gizli Tarihi” ve “Dede Korkut” eposu konu ve fikir açısından benzerlik teşkil eder. Çalışmanın amacı adı geçen destan örnekleri üzerinden halkların sosyal ve kültürel hayatının, zengin tarihi geçmişinin, folklorunun ve etnografisinin kıyaslanarak analiz etmektir. Araştırmada kullanılan temel metot analiz ve karşılaştırma yöntemidir. Destanların ikisinin de ortak ana fikri kahramanlık, vatanın birliğinin muhafaza edilmesi, düşmanlara karşı mücadeledir. Destanlarda tayfa baskınlarına ve düşmana karşı yürütülen mücadelede kahramanlık motifleri yansıtılmıştır. Kahramanlık, talan, esir alma ve intikam destanların ikisinde de yer alan ortak imgelerdendir. Bahsi geçen imgeler başkahramanların yer aldığı olaylarda anlatılmış ve karakterlerin cesaretini, sertliğini, sadakatini ortaya çıkarmıştır. Moğol destanının başkahramanı Timuçin gelecekte Cengiz Han adını alan Dünyanın Fatihidir. Cengiz Han aklı, zekâsıyla devleti yönetmiş, savunma birliklerini çoğaltmıştır.“Dede Korkut” eposunun boylarında Salur Kazan, Bamsı Beyrek, Kanturalı gibi yiğitler aracılığıyla mertlik, erenlik, sadakat imgeleri anlatılmaktadır. Oğuz elinin yiğitleri gücü, yiğitliyi, cesaretiyle bilinir. Moğol ve Türk destanları tarihte gerçekleşen olaylarla ortak özellikler taşır ve halkların eski tarihi izlerini ihtiva ederler. Destanlarda Moğol halkının ve Oğuz elinin milli ve …
Daha çox
-
3.
Musa Cəfər oğlu Qasımlı (Qafqazşünaslıq İnstitutu / AMEA Qafqazşünaslıq İnstitutu)
Azerbaycan Türklerinin millî mücadele tarihi, 1920-1945
(10324|0,786580502986908)
[Musa Qasımlı]
Konuya ilgi duyanların büyük bir zevkle okuyacağı …
Konuya ilgi duyanların büyük bir zevkle okuyacağı bu eser, Türk okurun zihnindeki Sovyet anlayışını tümden altüst edecektir. Bu bakımdan bu eser, yabancı (Eski Sovyetler Birliği, şimdiki Bağımsız Devletler Topluluğu ve Baltık ülkeleri dışında kalan) ülke edebiyatında içeriği bakımından bir ilk olma özelliği taşımaktadır. Yıllarca Türk ve Batı yazını Sovyet gerçeğini hep merak eder durmaktadır. Bu eser, ana konusu Azerbaycan olmasına karşılık Sovyet gerçeğinin küçük bir özetini ortaya koyacak bütün özellikleri taşımaktadır. Yazarın takındığı tutum ne olursa olsun, sunduğu yapıt bir gerçeğin aydınlatılmasından ibarettir. Musa Qasımlı, ünü bulunduğu ülke sınırlarının dışına taşan ender Azerbaycan tarihçilerindendir. Çalışmaları yerli ve yabancı tarihçilerin yapıtlarına kaynaklık edecek düzeyde titiz ve yoğun bilgi içermektedir. Yazarın eserlerinin en önemli özelliği, çalışmalarını zengin arşiv literatürü eşliğinde sürdürmüş olmasıdır. Elinizdeki çalışması da aynı niteliği göstermektedir. Sovyet Tarihi,“Büyük Çöküşün” ardından arşivlerde yatan sayısız belge ve kaynakların ortaya çıkışıyla adeta yeniden keşfedildi. Sovyet gerçeğini gözler önüne seren bu belgeler, bir dönemün üzerine serili “sürrealist” örtüğü kaldırarak olanı bütün çıplaklığıyla ortaya dökmektedir. Bu, kaynakların nitelikleri ve kritiği, yapıtın yazarınca tartışıldığından burada üzerinde durmayacağız. Ancak bir noktayı belirtmeden geçemeyiz. Bilindiği gibi, Sovyetler Birliğinin en belirgin özelliği gelmiş geçmiş en büyük" istihbarat ağına sahip bir devlet" oluşuydu. 1985 yılı kayıtlarına göre, Sovyet Gizli Servisi KGB sıralarında 300.000'den fazla istihbarat görevlisi bulunmaktaydı. Bunu anlamak için …
Daha çox
-
4.
Toğrul Fərman oğlu Xəlilov (Naxçıvan Bölməsi / Antik və orta əsrlər arxeologiyası şöbəsi)
NAHÇIVAN TOPRAĞININ TUNÇ ÇAĞI SERAMİKLERİ ÜZERİNDE BULUNAN BAZI DESENLER HAKKINDA
(11252|0,7739333510398865)
[Dos Dr Tоğrul HALILOV]
Nahçıvan bölgesi arkeolojik yerleşimlerle zengindir. Onlardan bir …
Nahçıvan bölgesi arkeolojik yerleşimlerle zengindir. Onlardan bir grubu Tunç dönemine aittir. Bu yerleşimlerde yapılan arkeolojik araştırmalar sırasında bulunan arkeolojik malzemeler Azerbaycan arkeolojisinde özel bir yer tutur ve bilimsel önem taşır. Yerleçimlerde bulunan arkeolojik bilgular içerisinde seramik ürünleri, kil kaplar çok sayıdadır. Onlar yaplma teknolojisine, desenlerine, biçimine göre farklıdırlar. Seramik ürünlerinin süslenmesinde geometrik, zoomorf, antropomorfik desenler kullanılmıştır. Onları basit ve bileşik kompozisiyonda çekmişlerdir. Her bir desen motifinde onu yapmış olan seramikçinin işçilik yeteneği ile yanısıra dini-ideolojik görüşleri, düşünce tarzı da önemli yer tutmakdadır. Erken Tunç dönemine ait kaplardan farklı olarak Orta, Son Tunç çağında kapların süslenmesinde çeşitli boyalar kullanılmıştır. Kapların üzerine çizilmiş desenler birrengli veya çoxrengli olmuştur. Kırmızı, siyah, sarı ve başka rengler kulanmışlardır. Kapların üzerindeki desenlerden birçoğu geniş alanı kapsamaktadır. Daha çok eski Türk boylarının yaşadığı bölgelerde yayğındır. Seramik ürünleriyle yanısıra süs eşyalarında, kayaüstü resimlerde, prototürktürk kültürünün damga ve işaretleri ile çok yakın benzerlerlik oluşturmaktadır. Nahçıvan beldesinin Tunç çağı arkeolojik yerleşimlerinde bulunan seramik mamulleri üzerindeki bir çok desenlerin prototürk kültürüne ait özelliyinin olması Türk boylarının yaşadığı torrakları kapsaması Azerbaycan'ın ayrılmaz bir parçası olan Nahçıvanın prototürk kültürünün önemli merkezlerinden biri olduğunu kanıtlamaktadır. Anahtar Kelimeler: Tunç Çağı, desen, Nahçıvan, Prototürk kültürü
Daha çox
|
